Beperkingen voor iedereen is niet eerlijker dan 2G

 

Pokkenbriefje uit 1917 (CC BY 3.0 - Museon - Europeana).

Het zogenaamde ‘2G’ – waarbij een negatieve coronatest niet volstaat voor toegang – zou ingrijpender zijn dan andere maatregelen tegen het covid-19 virus omdat het onze grondrechten zou aantasten. Zoals ik schreef is daar wel een en ander op af te dingen en hebben we al maatregelen moeten nemen die minstens zo vergaand zijn als 2G.

Naast het argument dat het ingrijpender zou zijn, zeggen de critici ook dat 2G niet tegen de verspreiding van het virus helpt en je het daarmee dus gecontroleerd laat rondgaan. De NOS schreef op 29 december:

De minister blijft geloven in 2G en wijst erop dat het in veel Europese landen al is ingevoerd. Strenge selectie bij drukke cafés en evenementen kan ertoe leiden dat de overige regels minder streng kunnen worden. “Het kabinet is helder: 2G moet je toevoegen aan je gereedschapskist. Anders zit je langer in de lockdown.” Hij zegt te begrijpen dat de Tweede Kamer er tegenaan hikt. “Maar ik hoop en verwacht wel dat de Kamer het aanneemt.”

Het lijkt me duidelijk dat 2G is bedoeld als manier om weer open te gaan, nadat eerst door de lockdown en het boosteren de besmettingen flink zijn gedaald. Over op welk punt dat verantwoord is kun je twisten (en het zou erg goed zijn als er standaarden komen bij welke besmettingsgraad en ook andere parameters welke maatregelen of versoepelingen verantwoord zijn). 2G voorkomt dan dat de besmettingen weer (snel) gaan oplopen. Net als andere maatregelen zoals testen, mondkapjes etc. is het niet waterdicht, en het is een aanvulling op al het andere dat we kunnen doen om de pandemie te beteugelen.

In de meeste EU-landen bestaat 2G dus al of wordt het binnenkort ingevoerd, vaak op veel meer locaties dan alleen horeca en evenementen. In Frankrijk en Italië komt 2G ook in bijvoorbeeld het openbaar vervoer. In Italië, Frankrijk, België en Duitsland is of wordt vaccinatie verplicht voor zorgmedewerkers en in Griekenland voor mensen boven de 60 jaar. Oostenrijk heeft een lockdown voor ongevaccineerden en voert een algehele vaccinatieplicht in.

De argumenten vóór vaccinatiedrang lijken duidelijk, en ook moreel verdedigbaar, mits dergelijke maatregelen daadwerkelijk tot minder ziekenhuisopnames leiden en dus de zorg ontlasten. De Belgische premier De Croo verwoordde het zo: “Ongevaccineerden doen een onevenredig beroep op de zorg. Daarom wordt het publieke leven alleen nog toegankelijk voor gevaccineerden.” Dat gaat ver, maar ook in Nederland liggen er veel meer ongevaccineerden in de ziekenhuizen en zouden met een hogere vaccinatiegraad minder operaties hoeven worden uitgesteld en dus levens kunnen worden gered. Na de boostercampagne zal dit nog duidelijker zijn.

In veel van die landen is de situatie in de ziekenhuizen nog minder nijpend dan bij ons, omdat wij zo weinig ic-bedden hebben. Bij ons spaart alles wat je doet om minder coronapatiënten op de ic’s te doen belanden dus sowieso levens, want minder uitgestelde kritieke zorg zoals hart- en kankeroperaties. Juist van deze mensen worden nu de grondrechten geschonden, veel meer dan van ongevaccineerden die je bepaalde beperkingen oplegt. Zoals ik eerder schreef gaat het bij elkaar inmiddels om zeker 210.000(!) operaties. Ik vind dat onvoorstelbaar. Het recht op lichamelijke integriteit kan toch geen voorrang hebben boven het zoveel fundamentelere recht op leven.

De 2G alleen lost dit probleem natuurlijk niet op, maar 2G uitstellen totdat alle rest op orde is (en dat kan nog wel even duren) vind ik onjuist en moreel onaanvaardbaar, omdat uit onderzoek blijkt dat het wel degelijk effect heeft. Voor veel mensen die op een operatie wachten is het zuur, onverteerbaar soms, dat zij moeten wachten omdat ongevaccineerden drie weken een ic-bed in beslag nemen (in die tijd kun je zo’n 20 andere patiënten helpen). Dit tart elk rechtvaardigheidsgevoel. Het wakkert ook negatieve sentimenten tegen ongevaccineerden aan.

Tegenstellingen

Misschien wel het meest gehoorde argument tegen 2G is, dat het een deel van de bevolking zou ‘uitsluiten’ en daarmee de tegenstellingen en polarisatie aanwakkert. Vreemd dan dat er juist bij ons zoveel polarisatie lijkt te zijn terwijl wij een van de weinige EU-landen zijn die hier nog helemaal niet mee werken. Het zou ook best eens andersom kunnen werken: wanneer ongevaccineerden geen enkele consequentie van hun keuze ondervinden, terwijl anderen daar wel de prijs voor betalen, zet dat juist kwaad bloed en werkt polarisatie in de hand.

Het klopt dat, zoals bijvoorbeeld Marion Koopmans stelt, ongevaccineerden diverse motivaties hebben en er ook mensen bijzitten die zich voor de rest aan alle maatregelen houden en erg hun best doen. Die wil je niet met de wappies gelijkstellen en hoop je met goede informatie alsnog te overtuigen. Sowieso is het cruciaal dat nog meer werk wordt gemaakt van het geven van goede informatie aan verschillende (doel)groepen, en het tegengaan en weerleggen van desinformatie op bijvoorbeeld sociale media. Er zijn al goede initiatieven wat dit betreft maar het is moeilijk opboksen tegen de manier waarop nepinformatie wordt verspreid, met soms duizenden retweets door bots binnen enkele uren, zoals dit voorbeeld over #vaccinatieschade laat zien. Ook het feit dat volksvertegenwoordigers als Thierry Baudet actief campagne voeren tegen het coronabeleid en vaccinaties, en hun achterban dagelijks ophitsen en van valse informatie voorzien, is zeer schadelijk.

Je kunt niet wachten totdat iedereen zonder enige drang van nut en noodzaak van vaccineren overtuigd is. Want hoewel vaak het tegendeel wordt beweerd is de kans groot dat dwang- en drangmaatregelen de vaccinatiegraad verhogen. Ik heb eerder hierover geschreven, en De Volkskrant aangehaald waar men de vaccinatieplicht in verschillende landen en van verschillende vaccins beschrijft. Ik was stomverbaasd te vernemen dat wij bijvoorbeeld een ‘pokkenbriefje’ hebben gehad, een bewijsje van de verplichte vaccinatie voor kinderen die gold tot 1975 (toen de pokken eindelijk waren uitgeroeid dankzij collectieve vaccinatie). Daarvan kon je vrijstelling krijgen als je ouders om religieuze redenen bezwaren hadden. Zo uitzonderlijk is die plicht dus niet. In het betreffende artikel haalt men onderzoek uit de VS aan, waaruit blijkt dat de vaccinatiegraad hoger ligt in staten met zelfs een lichte vorm van verplichting – eentje waarbij men alsnog mag weigeren met een beroep op gewetensbezwaren. In Europa bleken boetes de vaccinatiegraad tegen mazelen en rode hond te verhogen.

Oneerlijk

Het is niet eerlijker om alleen maatregelen te nemen die voor iedereen gelden, omdat er een groot verschil is tussen gevaccineerden en ongevaccineerden in hun rol bij de verspreiding van het virus en vooral bij de druk op de ziekenhuiszorg. Dit geldt ook nu de vaccins wat minder goed tegen verspreiding helpen, wat met de boosters sowieso grotendeels wordt opgeheven. Het is juist oneerlijk als we allemaal in lockdown moeten blijven, terwijl we met 2G (deels) open zouden kunnen. Er wordt van gevaccineerden onterecht solidariteit verwacht met een groep die zelf niet solidair is. Dat zij soms oprechte redenen hebben en geen wappie zijn, doet daar niks aan af. Hun keuze, waarom dan ook gemaakt, benadeelt anderen en de samenleving. We zitten in een crisis, er wordt van veel mensen veel gevraagd, soms meer dan ze kunnen dragen. Het is een vorm van luxe om deze groep volledig uit de wind te houden, en hun voor ons allen zeer nadelige keuze met zijn allen op te vangen. In theorie is dit nobel, en in ‘vredestijd’ wanneer de situatie niet zo nijpend is op diverse vlakken in de samenleving, zou dit wellicht op zijn plaats zijn.

De samenleving is totaal ontwricht door het virus en de bestrijding ervan. Een prik halen is dan een relatief simpele handeling. Daar mag in deze omstandigheden best wat druk op worden gezet. Ondertussen moet de overheid ook al het andere doen dat binnen haar bereik ligt om het virus te bestrijden: ventilatie, breder testen, strenger toezien op quarantaine voor positief geteste mensen en hen ook faciliteren, en maatregelen ook beter handhaven.

Daarbij zou men ook wat meer zijn licht kunnen opsteken in andere landen, waar het soms toch wat beter gaat dan hier, en niet altijd de wijsneus van de EU willen zijn die het denkt af te kunnen met minder ic’s, testen, boosteren of mondkapjes. De Tweede Kamer uitte meermaals haar frustratie over het trage optreden van onze regering; hopelijk gaat ze bij 2G niet zelf op de rem staan, waardoor we weer achter de buurlanden aanhobbelen en strengere lockdownmaatregelen nodig blijven hebben. Ik wens minister Kuipers veel succes en heb goede hoop dat hij kundig en voortvarend zal optreden.