Politieke keuzestress op 17 maart

Het was weer een worsteling afgelopen 17 maart! Er waren 10 tot 15 enigszins serieuze partijen waaruit je kon kiezen, terwijl er een veelvoud aan politieke en maatschappelijke opvattingen is en vooral een veelvoud aan combinaties. Zoals ieders identiteit uniek is, is je politieke kleur dat ook. Maar je moet een hokje aankruisen, en die persoon, van die partij, gaat jou vertegenwoordigen. Die stemt over vele honderden moties, neemt deel aan vele Kamerdebatten, wordt belobbied, laat zich informeren en komt misschien zelfs in de regering en neemt talloze belangrijke en verstrekkende besluiten. En sluit allerlei compromissen, wellicht ook op punten die voor jou cruciaal zijn... Natuurlijk kun je iemand aanschrijven en jouw visie neerleggen, maar al heet het volksvertegenwoordiger, niemand heeft tijd om duizenden brieven te lezen, laat staan met je in gesprek te gaan.

Toen ik vroeger nog lid was van GroenLinks schreef ik ze weleens aan over de zoveelste eenzijdige anti-Israel motie, en kreeg alleen een kort standaardantwoord. Mensen die de partij recentelijk aanschreven over het feit dat men een vrouw hoog op de lijst zette die tot 1 december vicevoorzitter was van een belangrijke met de Moslimbroederschap verbonden jongerenorganisatie, kregen geen of een totaal nietszeggend antwoord. Ook bij andere partijen blijft het vaak bij een korte formele reactie. Op facebookberichten wordt al helemaal niet gereageerd, en logisch ook, die mensen kunnen zich niet in tienen splitsen.

Meerstemmig

In Duitsland heb je een Zweitstimme. Je stemt op degene die je wilt dat het land gaat leiden, bijvoorbeeld Angela Merkel, en je stemt daarnaast op de partij die je het beste programma vindt hebben, bijvoorbeeld de Grünen. Dat is al iets. Maar ik zou wel een Dritt- Viert- en Fünftstimme willen hebben. Eén voor wie het land moet leiden, één voor welke partij de beste ideeën heeft voor de oplossing van de coronacrisis, één voor het beste klimaatbeleid, één voor Israel en Joden, en één voor een eerlijker sociaal beleid. En doe er ook nog maar eentje voor medisch-ethische kwesties en eentje voor veiligheid, en misschien ook eentje voor Europa.

De tijd dat je een bepaalde ideologie aanhing of geloof had en daar automatisch een hele set standpunten bij hoorde, is voorbij. Links en rechts lopen steeds meer door elkaar. De ene stemwijzer zet 50+ bovenaan, de andere Jong, en de ene de CU en de andere D66. Rechtse mensen klagen dat de linkse partijen veel te hoog scoren, linkse mensen krijgen de libertaire partij bovenaan, etc. Het kan verkeren. Bij de beantwoording van de stellingen door de partijen nemen ze het soms nogal ruim, zodat op eigenlijk linkse stellingen, waarnaar de afgelopen jaren niet werd geregeerd, ook VVD en CDA goed scoren. En lang niet alle onderwerpen passen in het oude links-rechts stramien, en dan is het ook nog toeval over welke onderwerpen er toevallig vragen bij zitten.

Stemmen trekken

Een gedeeltelijke oplossing bieden de Stemmentracker of de Stemchecker: je geeft aan of je het eens bent met moties waarover daadwerkelijk is gestemd en kijkt vervolgens met welke partij je de meeste overeenkomst hebt. Simpel. Maar veel moties zijn door een veelheid van partijen gesteund, dus de verschillen zijn niet heel groot, en soms stemt een partij ergens tegen omdat ze er niks van moeten hebben (FvD tegen klimaatwet) of juist omdat het ze niet ver genoeg gaat (PvdD tegen klimaatwet). Ik moest mijn mening geven over een bindend dan wel adviserend studieadvies, de beveiliging van koopvaardijschepen, de IJsselmeer ziekenhuizen, visumvrij reizen van Albanezen in Europa, en nog zo wat dingen die de afgelopen vier jaar in de Kamer zijn langsgekomen maar waar ik me nog nooit in had verdiept.

Veel dingen die voor mij belangrijk zijn komen daarentegen helemaal niet aan bod. Ik had steevast Denk en Bij1 hoog staan, niet alleen omdat er nooit wat over Israel in die stemwijzers zit, maar omdat zij nou eenmaal met bijna alle progressieve moties meestemmen. Er waren opvallend genoeg ook geen stellingen over Zwarte Piet, diversiteit of antiracisme. Ik vind deze partijen daar behoorlijk in doorschieten en kan nogal kriebelig worden van dat ‘woke’ zijn en de politiek correcte aanduiding van een en ander. Soms is de persoon en diens achtergrond minstens zo belangrijk als de ideeën die men uitdraagt, maar dat is niet in een stelling te vatten.

Maar mijn grootste worsteling is dat het gewoon niet mogelijk is op een partij te stemmen die het klimaatprobleem en natuurbehoud echt serieus neemt en ook recht doet aan Israel. De CU komt nog het meest in de buurt en ik ken genoeg mensen die erop stemmen, maar voor mij is het geen optie met mijn liberale visie op voltooid leven en dergelijke kwesties, mijn twijfels bij het bijzonder onderwijs, het belang dat ik hecht aan emancipatie ook van homo’s en de LGBTI-etc. beweging. Er is gewoon teveel waarin de CU een totaal ander - namelijk op de Bijbel gebaseerd - wereldbeeld heeft.

Ontstemd

Van oudsher sta ik het dichtst bij GroenLinks, en die krijgt nu in het NIW zelfs een minimaal soort stempel van goedkeuring, ik moest even twee keer lezen om te geloven dat Bart Schut het echt had geschreven:

“Net als D66 omarmde GroenLinks (GL) in november de IHRA-definitie, zoals buitenlandwoordvoerder Bram van Ojik al in maart 2019 opperde in een interview met het NIW. Deze ommezwaai ging niet zonder slag of stoot; de meer extremistische vleugel van de partij probeerde eind januari tijdens een onlinecongres de fractie te corrigeren. Maar de partijleiding ontraadde de motie, een advies dat door liefst twee derde van de leden werd gevolgd. Nadat Van Ojik eerder al de BDS-beweging had afgewezen, leek de partij afstand te doen van zijn activistische anti-Israëlverleden en een acceptabele Israëlkritische koers te varen.”

Daar volgt natuurlijk een hele vette disclaimer op en dat is ook de reden dat ik er niet op heb gestemd: de nummer 9 was tot 1 december (nadat haar plaats op de lijst al was bekend gemaakt en er ophef was ontstaan) vicevoorzitter van Femyso, gaf trainingen aan o.a. Milli Görüs en had andere kontakten met mensen van de Moslimbroederschap (MB). Kauthar Bouchallikht laat weten met voorkeursstemmen alsnog een zetel in de Tweede Kamer te hebben gewonnen, wat de vraag oproept waarom zoveel mensen juist op haar stemden. Wellicht heeft GroenLinks met haar kandidatuur meer stemmen van moslims gekregen, of stemden mensen op haar uit protest tegen de zogenaamd rechtse kritiek op haar?

Bouchallikht zegt dat ze alle progressieve standpunten van GroenLinks onderschrijft. Als dat echt zo is, betekent dat een radikale breuk met haar verleden en het milieu waarin ze tot voor kort actief was, of ze moet toneel hebben gespeeld bij al haar MB gelieerde activiteiten. Ze is jarenlang voor Femyso actief geweest, bovendien was haar vader een leidend figuur binnen de MB in Nederland. Helaas weten we niet hoe dit zit, want ze is nergens in de media echt kritisch hierover aan de tand gevoeld en kwam altijd weg met simpele en ontwijkende antwoorden.

Voor mij dus geen GroenLinks dit keer. Toch was ik niet blij met hun grote verlies en vond ik de uitslag triest, vooral ook de bijna 30 zetels voor partijen rechts van de VVD, die weliswaar gewoon openlijk, er behoorlijk radikale ideeën en soms bizarre standpunten op nahouden. Heel links heeft nog 26 zetels, dat waren er in 2006 nog 65. Rutte is niet afgerekend op de toeslagenaffaire, de PvdA blijkbaar wel, terwijl Rutte daar toch duidelijk meer verantwoordelijkheid in had.

Coronablunders

Er is flink geblunderd in een jaar coronacrisis: van de beschermingsmiddelen waarbij we achteraan in de rij stonden (met extra besmettingen en doden in vooral de verzorgingshuizen als gevolg, ik vind dat best heftig), tot de minimale testcapaciteit tot vorige zomer, de vele mensen die met lichte klachten gewoon moesten doorwerken in de zorg, verzorgers die zelfs coronapatiënten volgens het RIVM zonder beschermingsmiddelen veilig konden behandelen, en hoe daarover vervolgens werd gedraaid. Ook werd na de zomer veel te traag gereageerd op de al maanden oplopende besmettingscijfers, en aanvankelijk met halfslappe maatregelen als dat het licht in de horeca om 12 uur aan moest. En nu nog steeds zijn we op de massale inzet van sneltesten aan het wachten, we waren het laatste EU land dat met vaccineren begon en bungelden tot een paar weken terug bijna onderaan net boven Bulgarije.

En dan natuurlijk de willekeur in de maatregelen: met zijn drieën op afspraak naar buiten kostte je vorig jaar 390 euro p.p. inclusief strafblad (ook op anderhalve meter), elkaar spontaan ontmoeten en een praatje maken mocht geloof ik nog net, je mag wel met honderden tegelijk demonstreren of uitwaaien op de Boulevard maar niet op het terras ernaast zitten etc. etc.  En dan de avondklok die er even voor een paar weken zou komen en nu al twee maanden geldt, terwijl ik wel weer een tattoo kan laten zetten.

Verlies op links

Over al deze zaken was behoorlijk wat chagrijn, in de talkshows werd het kabinetsbeleid gefileerd, er was woede en ontzetting over de toeslagenaffaire, Renske Leijten en Pieter Omtzigt werden bewonderd om hun volharding in het boven tafel krijgen van de informatie. En wie wint er? Mark Rutte! Wie verliest? CDA en SP. Oké, het CDA was tegelijk ook onderdeel van de macht en dus het probleem, maar waarom is de SP hier niet voor beloond? Lilian Marijnissen deed het verder ook niet beroerd, wat ook geldt voor Jesse Klaver en Lilianne Ploumen.

Een jaar lang leken ze de wind mee te hebben nu meer dan ooit duidelijk is dat er meer geld nodig is voor de zorg en we de wrange vruchten plukken van de bezuinigingen van Rutte 2. Ook het belang van een kleinere veestapel en andere omgang met dieren lijkt me alleen maar aan urgentie te hebben gewonnen. Een deel komt natuurlijk doordat Sigrid Kaag sterk opkwam en meer leiderschap uitstraalde, maar D66 is geen echt linkse partij. Hans Spekman klaagde bij Jinek dat het niet over wonen en grondpolitiek ging en andere klassieke sociaal-economische thema’s, en we teveel met identiteitspolitiek bezig zijn: hoe racistisch is Zwarte Piet, wel of geen excuses voor de slavernij, de correcte aanduiding van iemand die in een niet-westers land is geboren of wiens ouders daar vandaan komen, er wordt 10 of 20 keer zoveel over geschreven als over het minimumloon of hoe speculanten de huizenprijzen opdrijven. Op een gegeven moment kreeg Marijnissen bij Nieuwsuur de vraag of ze wel ‘woke’ was, een vraag waar ze geen duidelijk antwoord op gaf. Over de gigantische kloof in salarissen binnen grote ondernemingen en de bizarre miljoenen bonussen die aan de top worden uitgedeeld ging het niet.

Ratna Pelle

 

Ongelijke behandeling in tijden van corona

De terrassen willen dolgraag weer open....

In het coronabeleid is de logica soms ver te zoeken, wat het draagvlak voor de maatregelen ondermijnt en tot begrijpelijke irritaties leidt. Zo meldt de Volkskrant op woensdag, de eerste dag dat er op afspraak gewinkeld mag worden:

“Voor de ingang van de winkel reageren twee klanten geïrriteerd als ze te horen krijgen dat er vandaag alleen op afspraak gewinkeld mag worden. Een van hen koopt desondanks twee sleutelhangers die hij diezelfde dag nog cadeau wil geven. Hij mag ze volgens de regels alleen niet meteen uit de winkel meenemen. Maar voor alles is een oplossing, de klant woont niet ver weg. ‘Dan kan ik ze wel nu bij u thuisbezorgen’, besluit een van de medewerkers. De klant loopt tevreden naar huis om open te kunnen doen als de bel gaat.” 

Bekend zijn natuurlijk de terrassen die dicht moeten blijven terwijl men in het Vondelpark aan het feesten was, of volle Jumbo’s en Kruidvatten terwijl de kledingzaak ernaast leeg is. Ook steekt het dat de Jamin en de Gall & Gall open zijn maar mensen geen onderbroek konden kopen bij de Zeeman, of dat de Primera wel een postzegel mocht verkopen maar geen rouwkaart; en nu moet je voor de onderbroek of rouwkaart vooraf een afspraak maken? Ook opvallend zijn de anti-coronaprotesten met honderden mensen, of de campagnebijeenkomsten van Baudet, toegestaan mits er afstand wordt gehouden, en het feit dat je niet met drieën mag wandelen of buiten sporten. En wat is er per se onveiliger aan buitensporten als je 27 bent en geen 26?

Al dat soort zaken leiden er steevast toe dat mensen verongelijkt zijn. Als de kappers open mogen, dan kan ik mijn zaak ook veilig openen. Als een masseur een uur over je heen gebogen aan je rug mag zitten dan kan ik een klant ook wel in tien minuten aan zijn gerief helpen, zegt de sekswerker. De ene sector openen en de andere niet, of de ene groep meer ruimte geven dan de andere, leidt tot boosheid, protesten en rechtszaken tegen de overheid. Vandaar dat de ideeën van Herstel-NL zo desastreus voor het moreel en de onderlinge solidariteit waren.

Handhaving

Dit probleem zie je ook bij de handhaving. Na negenen buiten lopen betekent een redelijke kans op 95 euro boete, ook als je alleen loopt en er buiten de betreffende boa niemand in de buurt is die je zou kunnen besmetten. Bij veel illegale feesten, waar mensen met soms honderden dicht op elkaar staan en de volksgezondheid in gevaar brengen, is de boete, juist ja, ook 95 euro. De kans dat je hem krijgt is echter een stuk kleiner dan bij het overtreden van de avondklok, omdat men zo snel geen tientallen of honderden mensen kan beboeten. Ik heb ook nog niet gelezen dat feestgangers dubbel beboet zouden worden, al zou dat voor de hand liggen: voor overtreding van de avondklok en voor groepsvorming. Wekelijks worden zo’n 7.000 tot 10.000 boetes gegeven voor het overtreden van de avondklok, en meerdere honderden voor groepsvorming. Er worden wekelijks vaak tegen de 100 illegale feesten beëindigd, met tienduizenden deelnemers. Er zijn helaas geen aparte cijfers van het aantal boetes (wellicht vallen die deels ook onder de avondklok) maar het laat wel zien hoe scheef de verhoudingen liggen.

Uiteraard is dit niet helemaal te voorkomen, maar men zou bij de handhaving van de regels en de opening van sectoren wel meer kunnen uitgaan van proportionaliteit en redelijkheid. Gebruik de avondklok bijvoorbeeld vooral om groepsvorming tegen te gaan en om feesten makkelijker op te kunnen sporen. Laat wandelaars in huistenue of sporters met rust, ook als het een uurtje later is. Verhoog de boetes bij ernstige overtreding van de regels, waarbij het in gevaar brengen van de volksgezondheid ten laste gelegd kan worden. Laat die mensen voorkomen en geef ze een strafblad, net als bij de avondklokrellen van eind januari. Niet hoe makkelijk het te handhaven is maar het werkelijke risico dat overtreding van een regel met zich mee brengt moet leidend zijn.

Redelijkheid

Dit geldt ook bij de opening van sectoren. Niet de hardste schreeuwers of datgene waarvan opeens heel veel mensen vinden dat het echt onmenselijk is dat nog langer dicht te houden moet open, maar wat het minste risico op besmetting geeft. Dus sta eerst meer buiten toe, uiteraard met anderhalve meter afstand (die afstand geldt in principe altijd en met een reden, waarom mogen mensen tot 27 jaar daar dan bij het buitensporten van afwijken?). Je leeftijd is daarbij onbelangrijk, en ook wat je doet, als je maar afstand houdt. Met 250 mensen demonstreren of naar Baudet luisteren is niet anders dan met 250 mensen picknicken, sporten of 250 mensen die toevallig in hetzelfde park hetzelfde rondje lopen. Als er genoeg ruimte is en mensen houden afstand, kan het. Hou een bepaald aantal mensen per hectare open plein of park aan. Worden het er meer dan wordt men weggestuurd en de locatie gesloten. Bij geen afstand houden volgt een boete.

De volgende stap is de terrassen openen. Zowel bij terrassen als groepen in het park is streng toezicht nodig, en de reële kans een boete te krijgen als je je duidelijk niet aan de afstandsregel houdt (of sluiting bij herhaalde overtredingen). Daarna kunnen niet-essentiële winkels open, met een beperkt aantal mensen per oppervlakte met wederom reële controles en boetes (dat geldt uiteraard ook voor de supers en drogisterijen). Etc, etc.

Routekaart

Alles gebaseerd op een zo goed mogelijke inschatting van de gevaren door het RIVM/OMT, en met een routekaart die aangeeft bij welk aantal besmettingen en ziekenhuisopnames, en welke R-waarde, een bepaalde versoepeling mogelijk is (in andere landen gebeurt dat – ten dele – wel en het geeft duidelijkheid, houvast en minder scheve gezichten en verongelijktheid). Scholen, die immers een bijzonder belangrijke functie vervullen (in tegenstelling tot de nagelstyliste en de tattooshop), kunnen hiervan uitgezonderd worden zodat zij met een groter risico op besmettingen onder voorwaarden toch open kunnen.

Bij hoeveel besmettingen wat kan is een politieke keuze, een vraag van risicobereidheid. Een afweging van het verwachte aantal doden en zieken dat we bereid zijn te accepteren om weer wat vrijheid terug te hebben en de economische en sociale malaise een klein beetje tegen te gaan. Wees daarover eerlijk en transparant. Sectoren openen terwijl de cijfers oplopen betekent meer mensen met ernstige corona, meer doden ook, meer mensen die geen normaal afscheid meer konden nemen van hun naasten...

Omdat dat zulke moeilijke en ingrijpende keuzes zijn, is het van het grootste belang dat iedere zweem van willekeur, van buigen voor lobbies of de ene groep of sector bevoordelen boven een andere, of van verkiezings-opportunisme desastreus. Dat mensen morren en ‘we zijn het zat en trekken het niet meer’ een nieuwe mantra is geworden, mag ook niet leidend zijn. We stellen regeringsleiders aan om oog te hebben voor de langere termijn, om lastige afwegingen zo zuiver mogelijk te maken en niet te doen wat de massa op een bepaald moment wil. Daarbij moeten we niet vergeten dat over twee maanden alle kwetsbare mensen zijn ingeënt en met veel minder risico van alles weer zal kunnen. Wie dat niet gelooft, kan hier de dagelijkse vaccinaties en leveringen bijhouden.

~ Ratna Pelle