Conflicten rond het Oekraïne-conflict

 

“De oorlog in Oekraïne wordt in het Westen veelal voorgesteld als een duel, David versus Goliath. Maar dat is onterecht, betoogt hoogleraar Conflict Studies Jolle Demmers.”

Dit was de introductie die de Universiteit Utrecht (UU) plaatste bij een verkorte weergave van een lezing die Demmers eind maart hield als lid van een commissie van de Adviesraad Internationale Vraagstukken van het Vlaamse parlement. Zij geeft daar geregeld advies over vraagstukken rond oorlog en vrede, en dat advies komt er kort gezegd op neer dat we moeten stoppen met al die wapens naar Oekraïne sturen en moeten inzetten op vredesbesprekingen met Rusland.

In tegenstelling tot de talrijke relletjes en controverses over Israël-Palestina, waarover ik veel heb geblogd, kunnen mensen die idiote ideeën spuien over Oekraïne op meer weerwoord rekenen, en dat weerwoord wordt ook niet zo makkelijk genegeerd en geframed als ‘louche pro-Oekraïne lobby’. Demmers en de UU kregen dan ook de wind van voren na dit artikel.

De tekst van de lezing is inmiddels verwijderd van de site van de UU, nadat ze eerst al iets was aangepast en van een ‘toelichting’ voorzien. Wat deze controverse gemeen heeft met de discussies rond Israël is dat anti-westerse denkbeelden, vermomd in een wetenschappelijk jasje, als interessante invalshoek worden gepresenteerd.

Vijf conflicten

Hoe ziet Jolle Demmers deze oorlog dan, als het geen strijd is tussen een brute agressor en een dapper voor zijn vrijheid strijdend slachtoffer? Om te beginnen onderscheidt zij wel 5 verschillende conflicten. Volgens haar bestond het eerste conflict uit “lokale spanningen en landelijke tweespalt” na de onafhankelijkheid in 1991: “geweld tussen pro-Russische en pro-Oekraïense milities, gedreven door een mix van machismo, militarisme, extreem nationalisme en met claims over zelfbestuur, en zorgen over behoud van taal en identiteit, die wel degelijk gedeeld werden door delen van de bevolking. Het afgelopen jaar vluchtten immers ook 3 miljoen Oekraïners naar Rusland.” 

Dit muteerde in het tweede conflict, “een geïnternationaliseerd intrastatelijk conflict, toen lokale milities in de Oekraïense staatsstructuren en het leger raakten geïncorporeerd, en ook de steun vanuit Rusland op gang kwam.” Demmers doelt op dan op de oorlog over de Donbas vanaf 2014, die zij een ‘burgeroorlog’ noemt. In de latere aanpassing is pas de steun van Rusland toegevoegd.

De huidige oorlog van Rusland tegen Oekraïne is dan het derde conflict in die rij, een “inval die de burgeroorlog naar een interstatelijk conflict transformeerde, en waarvan de inzet gaat over territorium en bestuur, rakend aan de soevereiniteit van Oekraïne”. Dus nu pas is Rusland volgens Demmers partij. Ze bagatelliseert de Russische betrokkenheid vanaf 2014, die ook in het vonnis over de MH17 is bevestigd.  Er zijn veel bewijzen voor de Russische rol bij de 'tegenopstand' als reactie op de Majdan protesten. 'Rakend aan de soevereiniteit van Oekraïne' is nogal een understatement als je land wordt aangevallen met als doel de regering omver te werpen en zoveel mogelijk gebied in te pikken. 

Bovenop deze oorlog spelen volgens Demmers nog twee conflicten: “... de geopolitieke strijd met de Verenigde Staten en de NAVO aan de ene kant en Rusland aan de andere. Dit gaat over militaire invloedssferen en veiligheid, maar ook over afzetmarkten, energie, de NAVO en de wapenindustrie.” Nummer vijf is nog verder weg: “Het is de strijd tussen de Verenigde Staten en China over unipolariteit en wereldmacht.” Ze strijden om de rol van supermacht die als enige alle andere landen kan beïnvloeden.

De wil van Oekraïne

Zo ken ik er nog wel een paar. Ieder gewapend conflict heeft ook bredere dimensies, landen zijn altijd bezig hun positie te verbeteren en macht uit te breiden. Er zijn wel meer landen die door deze oorlog aan invloed winnen, zoals Polen en Turkije, maar niemand zal beweren dat zij daarom mede verantwoordelijk zijn. Die beschuldiging is kennelijk met name voor Amerika en de NAVO weggelegd. Het absurde aan deze theorie is verder dat de NAVO juist terughoudend was: het schoof een Oekraïens lidmaatschap steeds op de lange baan, ondanks de duidelijke dreiging tegen dat land en de vurige wens snel lid te kunnen worden. Ook een EU lidmaatschap werd tot voor kort afgehouden. ‘Zeker, ooit, maar er is nog een lange weg te gaan.’ Het EU associatieverdrag waarvan onterecht werd beweerd dat het bedoeld was als opmaat naar EU lidmaatschap, was volgens sommigen juist bedoeld als troostprijs omdat lidmaatschap er voorlopig niet inzit.

Dat is meteen ook een van de zaken die indruisen tegen de proxy-oorlog theorie: in die theorie is Oekraïne een soort speelbal van andere grootmachten, een instrument, en heeft kennelijk zelf niet echt een wil. Maar het omgekeerde gebeurt: Oekraïne besloot tegen de verwachting in dat het wou vechten en geen enkel compromis wilde sluiten over haar soevereiniteit en grondgebied. Het vroeg westerse steun, het smeekt continu om wapens en overtuigt juist het Westen steeds ervan dat het kan winnen en dit dus zinvol is. Steeds weer worden we verrast, ook nu weer. Hoe vaak is al voorspeld dat Bachmoet zou vallen? Die strijd is nog steeds onbeslist met het Oekraïense tegenoffensief. Veel zogenaamde realisten blijven de beslissende rol die de Oekraïners zelf spelen in deze oorlog ontkennen en doen alsof alleen de wil en belangen van grootmachten en machtsblokken telt.

Burgeroorlog

Demmers verraadt met haar beschrijvingen van deze conflicten een duidelijke pro-Russische bias: de vele Oekraïners die noodgedwongen naar Rusland vluchtten omdat Rusland hen geen andere keus liet als bewijs aanvoeren van grote verdeeldheid binnen Oekraïne is bijna Orwelliaans, het beschrijven van ultranationalistische Oekraïense milities, taal en identiteit en zorgen over zelfbestuur als reden voor de ‘burgeroorlog’ in de Donbas noemen (en daarmee ontkennen dat de pro-Russische milities door Rusland waren opgezet en de zorgen om zelfbestuur en taal en identiteit ook vooral uit de Russische koker kwamen). Hierover heeft Marit de Roij een scherpe draad geschreven op Twitter. In de eerste plaats bestrijdt zij dat er een burgeroorlog gaande was en valt ze over termen als pro-Oekraïense en pro-Russische milities. Het benadrukken van grote verdeeldheid en interne strijd in Oekraïne is onderdeel van de Russische propaganda, en met de focus op de ‘geopolitieke strijd’ tussen enerzijds de NAVO/VS en anderzijds Rusland wordt verdoezeld dat Rusland binnenviel om Oekraïne te overheersen.

Het hele narratief van dit soort mensen lijkt daar wel op gericht te zijn, en op het gelijkstellen van de bedoelingen van de grootmachten VS en Rusland, zonder enig oog voor het feit dat de Amerikanen, ondanks dat ze in het verleden ook vaker de fout ingingen, nu wel degelijk handelen uit medemenselijkheid en solidariteit met een democratie. Je kunt je immers met recht afvragen hoe strategisch belangrijk Oekraïne helemaal is voor de VS, en of dat alleen deze steun wel kan verklaren. De Roij: “Wat NAVO hier doet is 'n land dat smeekt om hulp verdedigen tegen genocide. Als het NAVO ging om invloedssferen, hadden ze Oekraïne allang lid gemaakt.”

Duiding

Vanwege de negatieve reacties werd de samenvatting van Demmers’ lezing op de site van de UU eerst van extra duiding voorzien:

“Wanneer verschillende wetenschappers onderzoek doen naar en expertise hebben op eenzelfde maatschappelijke kwestie, dan kunnen zij hieruit verschillende wetenschappelijke conclusies trekken en verschillende bewoordingen kiezen. De universiteit is van mening dat verschillende standpunten, conclusies, bewoordingen en nuances bijdragen aan het wetenschappelijk en maatschappelijk debat. Dat debat vindt ook nu plaats via verschillende kanalen.” 

 En vervolgens gewist en vervangen door een ander stuk uit haar lezing:

“Geweld roept sterke emoties op. Geweld vraagt om morele duiding en begrenzing. We vallen routineus terug in groepsdenken: wij/zij – waarbij we geneigd zijn te geloven dat ons eigen geweld rechtmatig is en dat van de ander barbaars. Deze tweedeling duldt geen tegenspraak. Dit groepsdenken belemmert een realistische analyse van het conflict, en daarmee de kans op een pragmatische oplossing. Een kans op vrede. Een kritische blik op de eigen stellingname, dat is misschien wel de zwaarste opdracht in oorlogstijd. Vaak is het niet zozeer de ‘waarheid’ die als eerste sneuvelt in een oorlog, maar vooral het vermogen tot zelfreflectie en kritiek. (...)

Oorlog wordt vaak voorgesteld als een duel: als een gewapende strijd tussen twee vijanden. Maar oorlogen zijn veel eerder clusters van conflicten, met ieder hun eigen oorzaken en constellaties, die op elkaar inwerken en elkaar versterken. Zo’n perspectief kan ook worden toegepast op wat de ‘Oekraïne oorlog’ is gaan heten.”

In haar lezing ging Demmers hier verder op in. Ze pleit voor ‘dwarsdenken’ in deze tijden van zwart-wit denken, hekelt het ‘groepsdenken’ dat zich van ons in Europa heeft meester gemaakt en waarin het eigen geweld als goed en dat van de vijand als barbaars en duivels wordt neergezet. Een dissident is een verrader, er is geen ruimte meer voor tegenspraak. Ze haalt Nietzsche aan, die oproept van je vijand te houden en je vriend te haten. Volgens haar ligt heel de EU op ramkoers met Rusland, willen we principieel dat Oekraïne wint en al zijn gebieden terug verovert, inclusief de Krim. Dit is risicovol, vanwege de kans op nucleaire escalatie, leidt tot veel meer doden en ellende, en de kans van slagen is heel klein. Ze toont begrip voor het principe erachter maar stelt hier een ander principe tegenover, namelijk dat het kwaad dat oorlog aanricht in verhouding moet staan tot het goed dat je nastreeft, wat volgens haar dus duidelijk niet zo is. “Beter een onrechtvaardige vrede dan een rechtvaardige oorlog”, zo citeert ze Cicero. Ze denkt dat de EU ook veel kan bereiken met diplomatie en door de geannexeerde gebieden niet te erkennen.

Pleidooi

Behalve wat vage aanduidingen hiervoor geeft ze geen concrete aanwijzing van hoe zo’n alternatief eruit moet zien. Ook legt ze niet uit waarom het onrealistisch is dat Oekraïne Rusland uit het merendeel van de bezette gebieden kan verdrijven. Ze beweert dat de hele EU als één man voor totale herovering is, vanuit een niet onderhandelbaar principe en zwart-wit denken over goed en fout. Door te erkennen dat er ook nog 2 geopolitieke oorlogen spelen kunnen we ons eigen aandeel zien en dat kan tot een uitweg leiden.

Dergelijke betogen tegen voortgaande wapenleveranties aan Oekraïne (ze heeft vorig jaar een oproep daartoe ondertekend) zijn niet vrijblijvend. Geregeld komen we zulke pleidooien tegen, met doorgaans een mengeling van desinformatie over de oorlog en Oekraïne, wensdenken over Rusland, overdrijven van de (nucleaire) risico’s van doorvechten en overschatting van Ruslands militaire kracht en onderschatting van de Oekraïense. Ja, sommige militaire experts geloven niet dat Oekraïne kan winnen. Veel experts dachten dat Kyiv in 2 weken zou vallen (72 uur beweerde de CIA aanvankelijk), ze dachten dat Bachmoet in oktober zou vallen, of in november, januari, maart dan toch zeker en toen was het al april, en op 9 mei, de dag dat de Russen hun overwinning op de nazi’s vieren, hadden ze het nog steeds niet geheel in handen.

Wat mij totaal verbluft in al deze vertogen is dat ten eerste het Oekraïense aandeel in het verloop van de oorlog stelselmatig wordt geminimaliseerd, ze zijn slechts slachtoffers, niet alleen van Rusland maar evenzeer van de VS dat vooral zijn eigen geopolitieke belangen nastreeft. Ze verdienen veiligheid, ze mogen van Demmers zelf kiezen van welke landen ze veiligheidsgaranties krijgen nadat ze hun wens NAVO-lid te worden hebben opgegeven. Wellicht dezelfde landen die ze die garanties in 1994 in het Budapest Memorandum beloofden?

Hun eigen wens door te vechten omdat ze na jaren van onderhandelen met de Russen en diverse gebroken verdragen en beloftes niet geloven dat soevereiniteit en veiligheid mogelijk zijn zonder ze militair te verdedigen, is kennelijk irrelevant. Demmers zegt dat het ongemakkelijk is, pervers zelfs, om in eigen veiligheid over het lijden van anderen te praten, over geweld ver weg, en ziet het juist daarom als haar taak naar een uitweg te zoeken door kritisch naar de eigen kant te kijken.

Ik vind het ‘ongemakkelijk’ om degene die wordt aangevallen en met vernietiging bedreigd, wiens steden dagelijks worden getroffen en wiens burgers gedeporteerd of gedwongen tegen hun eigen land te vechten, om die geen stem te geven. Ze hekelt het EU goed-versus-kwaad denken, we kijken naar de oorlog als een Marvel film: “Zelensky als een Iron Man die die rol met verve speelt. Poetin als de duivel in het Kremlin die niet voor rede vatbaar is en alleen maar méér wil.” En dat is kennelijk niet juist.

Zelensky werd wakker in een nachtmerrie en besloot te doen wat iedere goede president zou moeten doen in deze situatie: hij vluchtte niet maar bleef in Kyiv, werd stem en gezicht van de Oekraïense standvastigheid en ijverde voor zijn land bij de internationale gemeenschap; men wilde nooit meer buigen voor de Russen. Dat wij daarvan in Europa onder de indruk raakten is niet meer dan logisch. Vanuit onze luie en veilige stoel bepleiten dat Oekraïne wel een stukje soevereiniteit kan opgeven in ruil voor vrede, voor wat wij denken dat vrede gaat zijn, dat voelt behoorlijk ongepast.

Ratna Pelle

~~~~~~~~~~~

Oekraïne: nog geen tijd voor onderhandelingen

 

In mijn vorige artikel betoogde ik dat onderhandelingen om de oorlog in Oekraïne te beëindigen alleen kans van slagen hebben, als beide partijen er belang bij (menen te) hebben. Het alternatief van een staakt-het-vuren zonder snel zicht op een vredesverdrag speelt bovendien Rusland in de kaart, dat dan immers het veroverde gebied (langer) kan houden, beter verdedigen en zich dieper ingraven. Het resultaat van vredesonderhandelingen reflecteert de situatie op het slagveld; daarom is onderhandelen pas zinvol als je daar niks meer kunt bereiken, of als de kosten daarvan te hoog en ondraaglijk worden. Op dit moment is de Russische positie maximalistisch en niet te verenigen met een soeverein Oekraïne.

Krim

Oekraïne heeft er onlangs voor het eerst op gehint dat het mogelijk wil onderhandelen over de Krim na een succesvol tegenoffensief: “Als we erin slagen onze strategische doelen op het slagveld te halen en de grens met de Krim bereiken, dan zijn we bereid om een diplomatieke pagina te openen over deze kwestie”, aldus een hoge functionaris tegen de Financial Times. Dit lijkt niet onlogisch en de timing, nadat al weken op dit offensief wordt gehint, is ook niet toevallig. Na een succesvol offensief kan Oekraïne onderhandelen vanuit een veel gunstiger positie dan nu. Het kan dan op meer concessies rekenen van Rusland, vooral als het de middelen zou hebben om naar de Krim door te stoten mocht Rusland vasthouden aan onredelijke eisen.

Oproepen tot onderhandelen

Ook China heeft tijdens het bezoek van president Xi Jinping aan Rusland voor onderhandelingen gepleit en is met een ‘vredesplan’ gekomen, dat, niet verrassend, veel overeenkomsten vertoont met Russische ‘vredesplannen’. Verder wierp Turkije zich op als mogelijke bemiddelaar en ook de Franse president Macron riep, na een gesprek met Xi, nog maar eens op tot onderhandelingen en vrede. En president Lukashenko van Belarus zou zelfs hebben opgeroepen alle kernwapens op een hoop te gooien en te vernietigen. Dat laatste is misschien nog niet eens zo’n slecht idee. Het Westen kan dan zonder angst voor een Russisch kernwapen gewoon alle wapens naar Oekraïne sturen die het nodig heeft om te winnen. Ook de Braziliaanse president Lula voegde zich in het koor en vindt dat er moet worden onderhandeld in plaats van meer wapens te leveren aan Oekraïne.

Kortom, aan oproepen tot onderhandelen is nog steeds geen gebrek, ondanks de duidelijke keuze van het Westen om Oekraïne te helpen (een deel van) zijn grondgebied te bevrijden. Vaak pleiten mensen voor onderhandelingen in plaats van het huidige beleid van wapensteun aan Oekraïne. Naast diverse landen die daartoe oproepen, zijn de afgelopen maanden hiervoor verschillende pleidooien gedaan in de media en op social media. In landen als Duitsland en Oostenrijk is men meer dan hier verdeeld over de vraag wat te doen: wapens sturen of inzetten op onderhandelingen? Toen Zelensky onlangs het Oostenrijkse parlement toesprak was naast de extremistische FPO ook de helft van de sociaal-democraten afwezig, omdat ze vonden dat Oostenrijk zich neutraal moet opstellen.

Doorvechten

Het bepleiten van onderhandelingen en stoppen met wapensteun kan verstrekkende gevolgen hebben, en druist in tegen de doelstelling van het Westen en de NAVO om de Oekraïense soevereiniteit te helpen beschermen. Het komt zeker neer op een Russische overwinning, daar Poetin wel nog aan wapens kan komen en ze laten produceren, en hij meer manschappen kan mobiliseren (met de nodige dwang). Dat mensen dit na alle Russische misdaden en moordzucht die we de afgelopen 14 maanden hebben gezien nog ‘vrede’ durven te noemen is meer dan absurd. 

Daarbij lijkt men niet te beseffen dat Oekraïne zich nooit zal overgeven. Wanneer je weet dat leven onder Russische bezetting een hel op aarde is, met grootschalige martelpraktijken, altijd het risico opgepakt of direct gedood te worden, geen vrijheid of veiligheid, dan zullen velen kiezen voor blijven doorvechten ook wanneer ze weinig kans maken. De Oekraïners zullen altijd strijd blijven leveren, die alleen maar bloediger (want ongelijker) zal worden, en zich zal uitbreiden over steeds grotere delen van het land als de Russen verder weten op te rukken.

Trollenfabrieken

De westerse wapens hebben al vele mensenlevens gespaard doordat Oekraïne hiermee stand kon houden en op sommige plekken de Russen zelfs flink wist terug te dringen. ‘Wapens = meer doden’, en ‘onderhandelingen = minder doden en een stap richting vrede’ getuigt van een hemeltergende naïviteit, het doet denken aan een pleidooi voor gratis geld en bier voor iedereen. Gelukkig trappen de meeste westerse politici hier niet in, maar veel populistische partijen, ook ter linkerzijde, zijn er wel gevoelig voor. Russische propaganda speelt daarin een niet onbelangrijke rol. Zoals achteraf bleek dat Russen betrokken waren bij de felle Nee-campagne in het Oekraïne referendum, dat ze de Amerikaanse verkiezingen hebben beïnvloed en Trump gesteund, en o.a. via trollenfabrieken de polarisatie in het Westen aanwakkeren.

Zwichten

Maar ook de redelijke en gematigde politici die Oekraïne een warm hart toedragen zijn er niet ongevoelig voor. Ze laten zich nog altijd teveel bang maken door de Russische nucleaire dreigementen, die afgelopen maand weer even toenamen, totdat Xi er een einde aan maakte. Rusland heeft zoals betoogd veel belang bij een patstelling, een oorlog die zich jaren voortsleept en geen duidelijke winnaar kent. In een ijzersterk commentaar in de Volkskrant van 2 weken geleden vatte Arnout Brouwers het als volgt samen:

“Er is maar één ding gevaarlijker dan het negeren van Ruslands dreigementen en dat is ervoor zwichten. Nu Poetin zich opmaakt voor een eindeloze oorlog, die in zijn voordeel werkt, is het belangrijk dat het Westen wapens gaat sturen waarmee Oekraïne een verschil kan maken op het slagveld.”

Rusland dreigt met kernwapens omdat dat effect heeft, omdat het Westen zich laat intimideren, omdat het Westen zich daardoor beperkingen oplegt – ondanks de retoriek dat men Oekraïne zal helpen en geven wat nodig is zolang als nodig is – waardoor er mogelijk niet genoeg wordt geleverd om Oekraïne een substantieel deel van zijn gebieden te laten bevrijden en zo de voorwaarden te creëren voor onderhandelingen die echt wat kunnen opleveren. Dat is althans de conclusie die je uit de uitgelekte Pentagon documenten zou kunnen trekken, aldus wederom Brouwers in de Volkskrant. Daarin wordt de verwachting uitgesproken dat het Oekraïense offensief slechts een zeer beperkt resultaat zal hebben. Het is een beetje als met het gijzelen van computernetwerken: het werkt omdat we eraan toegeven en het geld aan de criminelen geven in plaats van meer te investeren in betere beveiliging.

Rode lijnen

Er zijn in de afgelopen 14 maanden talloze zogenaamde ‘rode lijnen’ van de Russen overschreden, niet in de laatste plaats door Oekraïne zelf, dat er niet voor terugdeinsde diep in Rusland zelf aan te vallen, de Krimbrug in oktober flink heeft beschadigd (een belangrijk prestige object en dus vernedering voor Poetin persoonlijk), en precies een jaar geleden Ruslands grootste oorlogsschip de Moskwa tot zinken heeft gebracht. Begin oktober, een dag nadat Rusland de vier Oekraïense provincies waarvan het delen in handen heeft annexeerde en tot Russisch grondgebied verklaarde (en eraan toevoegde dat die nu dezelfde status hebben als wanneer Rusland zelf wordt aangevallen), heroverde Oekraïne het strategisch gelegen Lyman. Er gebeurde niks speciaals. Ook na de tankleveringen waarvan men lange tijd zei dat die te risicovol waren gebeurde er niks speciaals. Deze oorlog nog lang laten voortduren door Oekraïne niet genoeg te geven om de Russen flink terug te dringen, is gevaarlijker dan nu nog wat meer tanks en pantservoertuigen te sturen, gecombineerd met lange afstandsraketten en/of westerse straaljagers. En het scheelt veel extra Oekraïense doden. We kunnen nog veel van hun moed en vastberadenheid leren.  

Ratna Pelle

Oekraïne: wanneer beginnen de vredesonderhandelingen?

Iedere oorlog eindigt aan de onderhandelingstafel, tenzij één van beide partijen totaal verslagen wordt en zijn gebied door de ander wordt overgenomen. Als dat niet het geval is, dan zal er vroeg of laat een vredesverdrag moeten worden getekend, of tenminste een wapenstilstandsverdrag. Mensen die tegen het sturen van almaar zwaardere wapens naar Oekraïne zijn, beweren dat daarvan de vrede niet dichterbij komt en eisen onmiddellijke onderhandelingen om verdere ellende te voorkomen. Afgelopen zaterdag demonstreerden in Berlijn tienduizend of meer mensen hiervoor, op initiatief van radicaal-links maar met deelname van ook extreemrechtse demonstranten. In Nederland pleitte twee maanden geleden al de ‘Golfgroep’ voor hetzelfde in een open brief, evenals Harry van Bommel en een aantal andere (enigszins) bekende Nederlanders.

In de komende artikelen ga ik verder in op deze steeds weer terugkerende oproep.

Bereidheid

Westerlingen houden van onderhandelingen. Als er wordt gepraat, wordt er niet gevochten en vallen er dus geen doden en worden geen steden gebombardeerd. Tijdens onderhandelingen probeer je dichter bij elkaar te komen: Je luistert naar de ander, probeert elkaars wensen en angsten te begrijpen, ziet dat er een mens tegenover je zit en geen monster. Het was dan ook te verwachten dat in het Westen mensen zouden opstaan die roepen om onderhandelingen in plaats van het sturen van ‘almaar meer en zwaardere wapens die alleen maar tot meer bloedvergieten zullen leiden’.

Vredesonderhandelingen hebben alleen zin als aan een aantal voorwaarden wordt voldaan, en dat wordt vaak vergeten door degenen die hiervoor pleiten. De aard van zo’n verdrag en de concessies die worden gedaan door de partijen, zijn voor een groot deel het gevolg van de situatie op het slagveld.

Terwijl het front al enige tijd vrijwel stil ligt, piekert Rusland er niet over zich terug te trekken en lijkt de vier ‘geannexeerde’ Oekraïense provincies inpikken het minimale dat men wil bereiken, terwijl het voor Oekraïne ondenkbaar is een deel van zijn grondgebied op te geven aan een meedogenloze agressor in ruil voor ‘vrede’.

Op het eerste gezicht lijkt het oproepen tot onderhandelingen (in plaats van het blijven sturen van wapens) redelijk en constructief, maar in feite wordt het Russische geweld beloond en partij gekozen voor de agressor.

Een belangrijke voorwaarde voor het slagen van onderhandelingen is een oprechte bereidheid tot vrede. Wil men echt een einde aan het conflict, ook als de doelen niet (allemaal) zijn behaald? Wil men wel naar de ander luisteren en gunt men die ook iets? Denken de partijen dat ze met onderhandelingen meer kunnen bereiken dan met doorvechten? Ook belangrijk: welk belang kun je hebben bij tijdelijke onderhandelingen, die je vervolgens kunt laten mislukken zodra je legers weer versterkt zijn, waarna de gevechten worden hervat?

Onderhandelingen hebben pas een reële kans wanneer beide partijen op het slagveld niet meer vooruit komen en geen kansen meer zien daar iets aan te veranderen. De kosten van het doorvechten blijken hoog en staan dan niet in verhouding tot de baten. De steun in eigen land voor de oorlog moet afbrokkelen, je moet meer te verliezen dan te winnen hebben. Ook is er een minimum aan vertrouwen nodig, bijvoorbeeld omdat je weet dat de ander ook belang heeft bij het slagen van de onderhandelingen.

Ingegraven

Dat lijkt nu geenszins het geval. Beide landen hebben offensieven aangekondigd en denken nog te kunnen winnen. Er staat ook voor beide veel op het spel. Rusland zou op zich gewoon kunnen stoppen met de oorlog, maar die wordt er – met dank aan de propaganda en censuur – nog altijd breed gesteund en Poetin zou dat uiteraard politiek niet overleven. Hij en het Kremlin hebben zich diep ingegraven in propaganda over deze ‘existentiële strijd’ met de ‘satanische krachten’ van het ‘verdorven Westen’. In Russische talkshows klinkt dagelijks dreigende taal richting NAVO. In donderspeeches wordt Rusland voorbereid op een lange oorlog met zware offers. De eisen die men stelt zijn maximalistisch en volkomen onaanvaardbaar voor Oekraïne, het Westen en enige internationale rechtsorde. Rusland wil minimaal de vier geannexeerde provincies in handen houden (en krijgen) en voorkomen dat Oekraïne lid wordt van de NAVO.

Oekraïne heeft uiteraard nog veel meer te verliezen: zijn onafhankelijkheid en vrijheid. In de door Rusland bezette gebieden worden dagelijks oorlogsmisdaden gepleegd zoals martelingen, gedwongen deportaties, verkrachtingen. Alles wat waardevol is wordt geroofd of kapotgemaakt. Niet bezette steden worden dagelijks beschoten. Bezette gebieden worden totaal gerussificeerd, d.w.z. alles wat Oekraïens is of eraan doet denken wordt uitgewist, mensen krijgen gedwongen Russische paspoorten, kentekens, internet, tv, media en onderwijs, en moeten met Russisch geld betalen. Hier niet aan meedoen is verboden en er wordt keihard opgetreden tegen ‘collaborateurs’ met de vijand. Zelfs straatnamen en plaatsnamen worden hernoemd. In Marioepol moesten kinderen verplicht Russische soldaten bedanken en entertainen.

Afstand doen van de nu door Rusland bezette gebieden betekent het verlies van bijna 20% van zijn grondgebied, waaronder veel zware industrie, delfstoffen en vruchtbare landbouwgrond, een lange kuststrook met grote strategische waarde. Miljoenen mensen leven daar nu in onmenselijke omstandigheden, vaak in kapotte huizen zonder verwarming en toegang tot essentiële voorzieningen, in voortdurende angst voor Russische militairen die met totale willekeur opereren. Onderhandelingen op basis van de status quo zouden deze situatie gedogen en legitimeren, en beloont de Russische agressie.

Voor Rusland is een bevroren frontlijn in Oekraïne niet ongunstig, dus waarom zou men concessies doen voor echte vrede? Na een staakt-het-vuren langs de huidige frontlijn zouden nieuwe eisen opduiken en indien niet ingewilligd zou men het conflict op een later moment hervatten. Zo’n bevroren frontlijn is uiteraard wel ongunstig voor Oekraïne en houdt het kwetshaar, en de kans (een deel van) het gebied erachter ooit nog terug te krijgen zal steeds kleiner worden.

Wanneer je gaat onderhandelen is de kans op een dergelijke patstelling levensgroot. Daarmee is vrede geen stap dichterbij gekomen al lijkt dat op het eerste gezicht misschien wel zo. Er moet dus een sterke drijfveer zijn voor de Russen om verder te gaan en concessies te willen doen voor een vredesverdrag. Maar daar lees je zelden over in de pleidooien voor onderhandelingen. Men lijkt een totaal ongefundeerd vertrouwen te hebben dat onderhandelingen (en dan vaak ook nog in plaats van wapenleveranties aan Oekraïne, wat de krachtsverhoudingen ten gunste van de Russen doet verschuiven) een eigen dynamiek zullen volgen met een acceptabel vredesverdrag als automatische uitkomst.

Voorwaarden

Onderhandelen doe je daarom best vanuit een positie van kracht, zodat je eisen kunt stellen en voorwaarden kunt afdwingen die tot een werkbare oplossing leiden. Bij een schurkenstaat als Rusland hoef je niet op redelijkheid te rekenen; in Poetins ogen heeft Oekraïne helemaal geen bestaansrecht en hij deinst niet terug voor een paar duizend (of honderdduizend) doden meer of minder en de meest vreselijke oorlogsmisdaden.

Dus wat zou Rusland op dit moment drijven tot het sluiten van een compromis en erkennen van Oekraïense onafhankelijkheid? Mensen die voor onderhandelingen pleiten in dit stadium hebben hier geen goed antwoord op, en de oproepen en opiniestukken die met regelmaat verschijnen gaan nooit in op de vraag onder welke voorwaarden men zou moeten onderhandelen en wat het minimum is waaraan Oekraïne en het Westen moeten vasthouden. Men gaat uberhaupt doorgaans niet in op de inhoud van de onderhandelingen.

Om maar een paar voorbeelden te noemen van alleszins redelijke voorwaarden: Wanneer er wordt gepraat over vrede zou je willen kunnen eisen dat de miljoenen door Rusland gedwongen gedeporteerde mensen terug kunnen keren naar Oekraïne, inclusief de tienduizenden ontvoerde kinderen, dat de Oekraïners in de nog door Rusland bezette gebieden in vrijheid kunnen leven en hun eigen (Oekraïense) identiteit mogen hebben. Je zou eigenlijk ook herstelbetalingen willen eisen voor de circa 800 miljard euro aan schade, dat oorlogsmisdadigers worden uitgeleverd, en je zou voorwaarden willen die het voor Rusland onmogelijk of althans zeer onaantrekkelijk maken om nog eens aan te vallen. Je zou willen dat Rusland de grootste kerncentrale teruggeeft aan Oekraïne en Oekraïense schepen weer vrij hun graan laat uitvoeren. En dan hebben we het nog niet over teruggeven van op zijn minst een deel van het flinke stuk land dat ze nu nog in handen hebben, bijvoorbeeld de landstrook in het zuiden. Rusland zal niet vrijwillig aan dergelijke eisen willen voldoen, waarom zou het?

Mensen die denken dat er op grond van de huidige situatie op het slagveld een goede, duurzame vrede uit te onderhandelen valt zijn hopeloos naïef. Of ze zijn werkelijk bereid Oekraïense onafhankelijkheid en levensvatbaarheid op te offeren in ruil voor betere relaties met Rusland. En vinden het vervolgens ook niet zo erg als Rusland in andere ex-Sovjetstaten gaat huishouden. En hoe moeten we reageren als men een stukje land afpakt (klein stukje maar, om te beginnen) van bv. Finland? Dat is zeker ook geen oorlog waard.

En wat te denken van allerhande vormen van hybride oorlogsvoering en chantage (zoals cybercrime en cyber warfare), van beïnvloeding van onze politiek en besluitvorming? Er komt steeds meer naar buiten over hoe Rusland Westerse politici betaalde, bewuste propagandacampagnes opzette, tot op het hoogste niveau wist door te dringen in politiek gevoelige informatie door spionage activiteiten. Een deel van het probleem met nepnieuws en extreemrechts populisme is zeker door Rusland veroorzaakt, dat bewust op versterken van de sentimenten op de radicale flanken heeft ingezet om verdeeldheid te zaaien.

De afgelopen jaren is eindeloos geprobeerd te praten met Rusland en alles in redelijkheid op te lossen. Het Westen wilde geen oorlog riskeren voor de Krim en de Donbas in 2014, niet voor Zuid-Ossetië, niet voor Transnistrië, niet voor de inmenging in Syrië. Steeds probeerden we het op te lossen met praten en/of sancties, waarbij de sancties relatief mild waren en het gevoel van ‘business as usual’ niet wegnamen. En zo kwam het dat Willem Alexander nog in Sotsji gezellig proostte met Poetin, Gerhard Schröder zelfs goede maatjes was met Poetin en zowel Duitsland als Frankrijk geregeld contact met hem hadden (dit liep aanvankelijk ook nog door tijdens de invasie, maar werd na de gruwelijke oorlogsmisdaden in Boetsja gestopt). Al sinds 2014 werd geprobeerd de ‘Oekraïne-crisis’ in goed overleg op te lossen. Via het Normandië-overleg hebben Rusland, Oekraïne, Frankrijk en Duitsland tot in februari 2022 over uitvoering van de Minsk Akkoorden van 2014-2015 onderhandeld zonder succes. Akkoorden die de illegale Russische bezetting en annexatie van de Krim nog buiten beschouwing lieten.

Zoals de eindredacteur van het ZDF zaterdag op Nieuwsuur zei: als je een verkrachter in bed hebt liggen ga je niet zeggen ‘Laten we hiermee stoppen en onderhandelen hoe het verder moet’, maar ‘Weg uit mijn bed en mijn kamer! Daarna kunnen we praten over wat je probleem is.’ (Eigenlijk hem laten arresteren en berechten, maar bij Poetin zal dat moeilijk te verwezenlijken zijn.)

Ratna Pelle

Oekraïne: genoeg wapens om stand te houden maar te weinig om echt te overwinnen

Terwijl de raketten neerregenen op Oekraïense steden en vele miljoenen mensen zonder water en stroom zitten, winnen Zelensky en het Oekraïense volk opnieuw een prijs. De stad Aken zal ze de Karelsprijs uitreiken, “... een onderscheiding voor mensen die zich uitzonderlijk verdienstelijk hebben gemaakt voor de eenwording van Europa”, aldus de Volkskrant: “In de oorlog tegen Rusland verdedigen Zelensky en zijn volk niet alleen hun eigen land, maar tevens het Europese continent en zijn waarden, aldus het juryrapport. Volgens de juryleden verdient Oekraïne zo spoedig mogelijk een lidmaatschap van de EU.”

Tussen dat EU lidmaatschap en de huidige situatie staan niet alleen de nodige juridische hordes, maar ook een meedogenloze vijand die alles wat hij in handen krijgt met de grond gelijk maakt. Voordat werkelijk aan de wederopbouw en de noodzakelijke hervormingen gewerkt kan worden, moet die worden overwonnen en de territoriale integriteit van Oekraïne hersteld. Die stap lijken sommigen het liefst over te slaan, want die roept kennelijk lastige vragen en dilemma’s op. Een prijs geven gaat de Duitsers beter af dan eindelijk de vurig gewenste Leopard tanks sturen, waarvan Scholz zei dat ze niet unilateraal geleverd kunnen worden

Europese waarden

Eerder kreeg Oekraïne al de Sacharovprijs van het Europees Parlement en werden Zelensky en het Oekraïense volk door Time Magazine uitgeroepen tot ‘Persoon van het Jaar’. Ondertussen heeft Rusland een nieuw offensief aangekondigd voor januari of februari, wanneer circa 200.000 dit najaar gemobiliseerde soldaten hun basistraining hebben afgerond. Men wil dan opnieuw proberen Kyiv te veroveren. De kansen dat dit echt zal slagen worden laag ingeschat door o.a. het ISW, maar het laat zien dat de Russen zeker nog niet verslagen zijn.

Naast de grootschalige raketaanvallen iedere een à twee weken, worden dagelijks steden gebombardeerd en met artillerie bestookt waarbij doden en gewonden vallen. Scholen en klinieken worden vernietigd en alles wat op een normaal leven lijkt wordt onmogelijk gemaakt. De vorige maand bevrijde stad Cherson wordt dagelijks bestookt, met vele tientallen doden tot gevolg. Ook werd hier onlangs een martelkamer (één van de tien) gevonden speciaal voor kinderen. Dorpen en steden aan het front worden compleet platgewalst. De mensen die hier wonen merken niet veel van de voordelen van de eenwording van Europa en zijn waarden.

Opvallend is dat het juryrapport zo duidelijk stelt dat Oekraïne niet alleen vecht voor het eigen overleven, maar ook voor Europese waarden. Dat is precies wat Zelensky onophoudelijk verkondigt wanneer hij weer eens aan deze of gene leider om meer en zwaardere wapens vraagt. We doen dit niet alleen voor onszelf, we doen dit ook voor jullie. Het mag wat aanmatigend klinken voor sommigen, maar klopt natuurlijk wel. Als Oekraïne deze strijd niet zou strijden en het had opgegeven, zou Ruslands invloedssfeer wellicht rijken tot aan de Poolse, Hongaarse en Slowaakse grens. Het zou Rusland een enorme boost geven, en assertiever dan ooit zou men landen als Moldavië, Georgië, Finland en de Baltische staten bedreigen en ondermijnen, en in het algemeen een (nog) agressievere houding aannemen naar Europa en de VS. In landen als Servië en Hongarije is de Russische invloed al enorm, en ook elders – tot in Nederland toe – wordt onrust en verdeeldheid aangewakkerd en de democratie ondergraven. Poetin en zijn FSB hebben daar een heel arsenaal aan middelen en tactieken voor.

Goedkoop afrekenen

Omgekeerd zie je nu al dat Ruslands invloed afneemt en het zijn rol als regionale politieagent niet goed meer kan vervullen. Oekraïne kan uiteraard niet al onze problemen met Rusland oplossen, maar het helpt wel. Dat geldt ook voor Amerika. Amerikaanse commentatoren hebben er op gewezen dat dit in feite een heel goedkope manier is om met een dreigend totalitair regime af te rekenen. Voor 5% van het jaarlijkse budget voor defensie wordt Rusland een flinke kop kleiner gemaakt en kan het decennia duren voordat het weer een leger van formaat heeft. Misschien moet daar nog wel een paar procent bij, maar vergeleken met andere oorlogen die men zelf uitvecht is dat nog altijd heel weinig.

Maar het belangrijkste argument is natuurlijk dat het immoreel is om toe te kijken hoe men in Oekraïne een strijd op leven en dood voert zonder bij te dragen wat nodig is om die beslissend te beëindigen. In alle dorpen en steden onder Russische bezetting is het leven ondraaglijk. Huizen zijn kapot en worden niet gerepareerd dus mensen zitten in de vrieskou, water en elektriciteit zijn vaak niet voorhanden, normale voorzieningen als winkels en ziekenhuizen zijn er nauwelijks of worden vooral door het bezettingsleger gebruikt, en mensen worden gedwongen dit leger op allerlei manieren te helpen. Ze worden hun huizen uit gezet, moeten in het ziekenhuis plaats maken voor gewonde soldaten, moeten met Rusland meevechten tegen hun eigen land, bloed afstaan voor gewonde soldaten, etc. Er wordt gestolen en geplunderd en verkracht. En, vaak vergeten: honderdduizenden burgers, ook kinderen, worden gedwongen gedeporteerd naar Rusland, soms duizenden kilometers verderop. Inmiddels gaat het om miljoenen Oekraïners. Deze etnische zuiveringen moeten stoppen, zo snel mogelijk.

Status quo

Toch lijkt er in het Westen een beetje een houding te zijn ontstaan dat de status quo genoeg is om de Russische agressie te weerstaan en dat als de oorlog nog lang duurt en er een patstelling dreigt, het misschien tijd is voor onderhandelingen en een compromis. Dat laatste is een eufemisme voor dat Oekraïne land moet opgeven en de status quo accepteren, waarmee Ruslands agressie wordt beloond. Daarbij is het risico reëel dat Rusland op een later moment alsnog meer land zal proberen te veroveren.

Een van de redenen om niet meer of zwaardere wapens te leveren is dat dit door Rusland als ‘escalatie’ kan worden gezien. Dat is in feite nogal cynisch aangezien de enige die escaleert Rusland zelf is. Bovendien zijn er al zoveel zogenaamde ‘rode lijnen’ overschreden, en is één van de lessen uit deze oorlog meen ik dat we wat minder bang voor Rusland moeten zijn en ons niet laten intimideren.

Door nu, in reactie op de zoveelste massale rakettenregen, die het energiesysteem van Oekraïne steeds verder aantast, eindelijk met een aantal van de zo vurig gewenste zwaardere wapens over de brug te komen, kan de oorlog aanzienlijk worden bekort: géén zich jarenlang voortslepende oorlog zoals zoveel deskundigen voorspellen (wat in feite veel duurder is voor het Westen om vol te houden, en het wordt ook nog kostbaarder straks om Oekraïne weer op te bouwen), géén patstelling maar stevige Oekraïense tegenoffensieven zodat de oorlog overtuigend beslist kan worden. Het ontbreekt hun niet aan strijdvaardigheid en moed, nu wij nog.

Ratna Pelle

De Palestijnen en de Oekraïne vergelijking (3)

  

= IMO Blog = 

Na de Russische aanval op Oekraïne in het voorjaar verschenen op pro-Palestijnse websites zoals ‘The Rights Forum’ (TRF), het ‘Nederlands Palestina Komitee’ (NPK) en ‘DocP’ tal van opiniestukken die een vergelijking maakten tussen die oorlog en het Israelisch-Palestijnse conflict, en vooral tussen de Westerse reacties op beide conflicten. Hierin klonk doorgaans weinig solidariteit met Oekraïne door. Men vond het vooral niet eerlijk dat Oekraïne op zoveel steun en sympathie kan rekenen en de Palestijnen niet. Hoewel The Rights Forum aangeeft dat men blij is met de steun voor Oekraïne en de Europese voortvarendheid in het isoleren van Rusland, is dit toch vooral een opmaat naar de kritiek dat er met twee maten wordt gemeten en ‘militaire agressie en bezetting door de EU en Nederland niet langer worden getolereerd wanneer Rusland de dader is en de slachtoffers Europeanen zijn’, maar wanneer de slachtoffers Arabieren zijn en moslim, zoals in Irak, Afghanistan of Palestina, dan kunnen zij niet op onze sympathie en bescherming rekenen. Men citeerde columniste Karin Spaink die dit punt toen ook in Het Parool maakte en het feit hekelde dat we Oekraïens verzet ‘de hemel in prijzen’ terwijl Palestijnen die geweld gebruiken terroristen zijn die terecht worden doodgeschoten.

TRF heeft twee gezichten: naar buiten toe presenteert het zich als redelijk en baseert het zich naar eigen zeggen op internationaal recht. Men ontkent niet openlijk Israels bestaansrecht en zou voor vrede zijn. Er zijn naast oud-premier Dries van Agt diverse bekende oud-politici aan verbonden, van gematigde partijen als het CDA, D66 en de PvdA. Op de website staan echter veel artikelen met een radikalere strekking, onder andere geschreven door stadsgids en historicus Jan Tervoort. Ik heb me eerder afgevraagd of de mensen die in het bestuur of de Raad van Advies zitten zich daar wel in kunnen vinden en of zij überhaupt weleens een kijkje op de website nemen.

Op de websites van DocP en het Nederlands Palestina Komitee is van solidariteit of sympathie richting Oekraïne weinig te merken en wordt direct overgeschakeld op het niet-eerlijk en twee-maten-repertoire.

Palestina Komitee

Bij het NPK zijn sommige artikelen zelfs pro-Russisch en anti-Oekraïens, met de bekende Kremlin propaganda over Westers imperialisme en neo-nazi’s. Men is hier openlijk tegen Israels bestaansrecht: alle artikelen hebben het over Israel als apartheidsstaat en zionisme als racistisch en een koloniaal project. Palestijnen (veel artikelen zijn door Palestijnen geschreven en komen van websites als Mondoweiss, Middle East Monitor en Electronic Intifada) kunnen het slecht verkroppen dat Israel wel Oekraïne steunt, maar de parallellen niet ziet met wat ze de Palestijnen zouden aandoen. En wat hen bijzonder treft is dat het Westen niet alleen Rusland boycot en sympathie voor Oekraïne uitspreekt, maar ook actief hun ‘gewapend verzet’ steunt en ze zelfs wapens geeft. Dit laatste lijkt de schrijvers zeer te intrigeren: dat het Westen een volk steunt dat de wapens opneemt tegen de agressor die zijn land binnenvalt. Maar ook de zeer snelle en vergaande sancties tegen Rusland vallen op. ‘Nu kan het opeens wel’. Palestijnen begrijpen werkelijk niet waarom zij in hun ‘decennia van verzet tegen een wrede bezetter en kolonisator’ niet meer gesteund worden. Het kan niet anders dan racisme zijn, en sommigen spreken de hoop uit dat nu het Westen richting Rusland zo voortvarend reageert, er ook momentum komt voor de Palestijnen, mits het Westen voldoende en duidelijk op deze ‘dubbele standaard’ wordt aangesproken.

Er wordt op gewezen dat, zeker in het begin, dit thema ook in sommige Westerse media werd opgepakt, zoals in The Guardian, waaruit hoop wordt geput dat er nu echt iets kan veranderen. Sommige schrijvers gaan erg ver in hun slachtofferschap en stellen dat de Palestijnen ook slachtoffer van de Oekraïne oorlog zijn: Israel heeft immers alle Joodse Oekraïners opgeroepen naar Israel te komen, en deze mensen worden nu gehuisvest - aldus sommige Palestijnen - op land dat van hen is en waar zij zouden moeten wonen. Het gaat hierbij voor de duidelijkheid (ook) om huisvesting binnen de Groene Lijn. Israel wordt ervan beticht op een cynische manier gebruik te maken van deze oorlog door zo hun demografie te verbeteren. “Oekraïense kinderen worden hier gebrainwashed om ons te haten.” Juist dit is een cynische vorm van slachtofferschap over de hoofden van vele duizenden Oekraïense slachtoffers. Zoals men ook vindt dat de Palestijnen slachtoffer zijn van de Holocaust, want daardoor kwamen zoveel Joden naar Palestina (in feite kwamen er juist minder omdat er zoveel waren vermoord).

De collaboratie toen van Palestijnse leiders met de nazi’s heeft een opvallende parallel met de banden die men nu heeft met Poetin. Palestijnse leiders en organisaties zwijgen veelal over de oorlog in Oekraïne, want je hierin openlijk aan de kant van Rusland scharen is slecht voor je imago. Tegelijkertijd ziet men Rusland wel als anti-imperialistisch tegenwicht tegen het Westen. Dat juist de oorlog in Oekraïne imperialistisch van aard is kan men niet zien door de blinde vlek die men heeft voor niet-Westers imperialisme. “Rusland staat voor rechtvaardigheid en internationaal recht", zei Abbas in oktober bij een ontmoeting met Poetin.

BDS Nederland

Dat geldt voor het gros van de artikelen hierover op (pro-)Palestijnse websites, die de oorlog zelf nauwelijks vermelden en direct naar hun stokpaardjes gaan. Toch klinkt een pro-Russische houding, begrip of sympathie hier en daar door, zoals in een verklaring op de website van BDS Nederland die ook op DocP staat, waarin men het onfair vindt voor die Russische artiesten en sporters die nu opeens ook niet meer welkom zijn, en beweert dat dit veel verder gaat dan wat de BDS beweging bepleit. Men beticht het Westen van racisme en chauvinisme en maakt de Russische boycot belachelijk:

De huidige hysterische, discriminerende westerse boycots die worden opgelegd aan gewone Russen op basis van hun identiteit of politieke opvattingen zijn daarom in tegenspraak met de ethische principes van de BDS-beweging. De reguliere westerse media, waaronder een verrassend eerlijk artikel in de New York Times, zijn dit feit gaan ontdekken, waarbij de ”veel geavanceerdere” institutionele en op medeplichtigheid gebaseerde BDS-boycot van apartheid Israël gunstig wordt vergeleken met de alarmerend xenofobe, op identiteit gebaseerde, McCarthyitische boycots tegen gewone Russen.

Deze maatregelen, aangewakkerd door diep racistische, chauvinistische en bevooroordeelde westerse mainstream media, omvatten het boycotten van Russische films, culturele figuren (waaronder Tsjaikovski en Dostojevski, die beiden aan het eind van de 19e eeuw stierven!), academici (behalve degenen die publiekelijk de invasie afkeurden), en zelfs Russische katten. [...] Een ziekenhuis in Duitsland – een staat die de Israëlische apartheid blindelings verdedigt en bewapent en staat bol van anti-Palestijns racisme en anti-BDS McCarthyisme – heeft aangekondigd dat het geen Russische patiënten meer zou ontvangen, in een schandelijke schending van de eed van Hippocrates.

Het klopt dat de boycot van Rusland aanvankelijk soms ook emotioneel was, omdat veel mensen ontzet waren door de schaal van de verwoestingen en de wreedheid van de Russen. Dit is later minder geworden, en inmiddels hoor je er nauwelijks nog over, en wordt Tsjaikovski volgens mij gewoon gespeeld in het Concertgebouw. Ook Russische schilderijen en boeken zijn niet verwijderd (Even ter vergelijking: Rusland verbrandt Oekraïense boeken en heeft alle kunstinstellingen in de door hen bezette gebieden waaruit het is verjaagd compleet leeggeroofd; dit is onderdeel van de culturele genocide tegen het Oekraïense volk, dat volgens Rusland geen bestaansrecht heeft). Anders is dat met hedendaagse kunstenaars, vooral wanneer die openlijk het regime steunen en bevriend zijn met Poetin. In een totalitaire staat is kunst niet vrij, en is de officiële kunst onderdeel van de propaganda voor het land.

Dit is overigens precies het argument dat BDS gebruikt om boycots van Israelische artiesten en universiteiten te rechtvaardigen. Daarbij gaat men eraan voorbij dat zij, levende in een democratie met een pluriforme pers en kunstsector, vaak juist bijzonder kritisch zijn op de regering en de behandeling van de Palestijnen. Ook op de universiteiten is men vaak veel linkser dan de officiële politiek. Onder Netanyahu is Israel wel wat repressiever geworden, met name wanneer mensen of organisaties openlijk Israels bestaansrecht ontkennen.

Kremlinpropaganda

Dat BDS zich aan bepaalde ‘ethische principes’ houdt, terwijl de boycot van Rusland ‘hysterisch’ zou zijn, klinkt als je reinste Kremlinpropaganda. Er zijn diverse voorbeelden van behoorlijk hysterische reacties van BDS’ers op culturele Israelische voorstellingen of andere uitingen in Nederland, van mensen die werkelijk niks met Israels bezetting te maken hebben. Soms gaat dit gepaard met antisemitisme. Op campussen in de VS is dit nog een stuk extremer. Dit ‘argument’ is dus nogal lachwekkend (maar dat is Kremlinpropaganda wel vaker).

Het voorbeeld van ‘een ziekenhuis’ in Duitsland blijkt een privékliniek te zijn en hierop kwam felle kritiek. In sommige Oekraïense media wordt overigens wel gewezen op het imperialistische en koloniale karakter van Rusland (zowel vroeger onder de tsaren, tijdens de Sovjet tijd als nu), en dat ook veel kunstenaars in het verleden deze expansie en de onderdrukking van andere landen en volken die ermee gepaard ging ondersteunden. Dat is geen rechtvaardiging deze kunstenaars nu te boycotten, maar kan wel het ongemak aan het begin van de invasie verklaren.

Bij iedere boycot speelt de vraag hoe je voorkomt dat de gewone bevolking eronder lijdt (en soms ook in hoeverre je dat wilt voorkomen) zonder dat dit te zeer ten koste van de effectiviteit gaat. Veel gewone Russen stonden achter de oorlog of waren apathisch, al waren er aanvankelijk ook protesten. Omdat deze keihard werden neergeslagen en met een totaal gebrek aan vrije nieuwsgaring en kritische organisaties, waren die geen lang leven beschoren. In Israel waren er vroeger geregeld protesten en demonstraties tegen de bezetting. Er zijn tal van pro-Palestijnse organisaties die Palestijnen helpen en media als Haaretz staan vol met kritische artikelen. Een groot deel van de bevolking stond kritisch tegenover de nederzettingenpolitiek en zette de regering ertoe aan om serieus werk te maken van vrede. Deze pogingen zijn helaas gestrand en nu is men cynischer en steunt een groter deel van de bevolking het rechtse beleid van Netanyahu.

Protesterende Russen

Nog even over de ‘hysterische sancties’ tegen Rusland. Vanwege de dramatische impact van de Russische inval wilde het Westen dat de sancties snel effect zouden hebben en zo de oorlog zouden bekorten. Vandaar dat sanctie pakketten elkaar snel opvolgden en steeds verder gingen. Deze oorlog was natuurlijk niet de eerste oorlogsmisdaad van Poetin. In de jaren ervoor heeft hij Syrië, Tsjetsjenië, Georgië en Oekraïne aangevallen, steden met de grond gelijk gemaakt en gebied ingepikt, dit alles zonder grootschalige protesten.

Ook nu valt overigens op dat Russen in het buitenland, waar zij weinig te vrezen hebben, ook zelden demonstreren of een dissident geluid laten horen. Deskundigen hebben er vaak op gewezen dat veel Russen apathisch waren en weinig kritiek hadden op de steeds repressievere en agressievere machthebbers. Er was een soort deal dat de gewone Rus met rust werd gelaten als die zich niet met de politiek bemoeide, en dat leek velen redelijk te bevallen. Dit kwam pijnlijk aan het licht toen begin oktober een mobilisatie werd afgekondigd en er toen opeens wel weer allerlei protesten waren, die er zelfs toe hadden geleid dat Poetin tijdelijk naar zijn daskja ging en de mobilisatie een maand later als voltooid werd beschouwd en min of meer beëindigd. Ook gaf men toe dat er dingen verkeerd waren gegaan. Ook nu is er wel kritiek op de oorlog; op de slechte uitrusting die soldaten krijgen en de slechte voorbereiding voordat ze naar het front worden gestuurd waar ze nu bij bosjes omkomen, maar minder op het amorele karakter van de oorlog waarvoor men wordt gemobiliseerd.

Geen vrede

Ali Abunimah, een van de oprichters van ‘Electronic Intifada’, behoort tot de meest extreme Palestijnse commentatoren. Zelf is hij geboren en woonachtig in de USA. Hij noemt de Majdan revolutie een coup van neo-nazi’s die door de CIA werd gesteund en beweert dat de USA het land nu opoffert aan zijn eigen belangen. Hij ziet de oorlog in Oekraïne als een conflict tussen twee grootmachten dat min of meer toevallig in Oekraïne plaatsvindt. De haat tegen en afkeer van het Westen en de decenniaoude banden met Rusland ontneemt veel Palestijnen het zicht op zowel wat er werkelijk gaande is in Oekraïne als de aard van het conflict dat zij hebben met Israel. Net als in pro-Russische propaganda ligt het altijd aan de ander, het Westen met name, dat koloniaal en expansionistisch is, en ziet men de balk in eigen oog niet.

Wat direct opvalt in alle artikelen die ik tegenkom waarin de vergelijking met Oekraïne wordt gemaakt (met uitzondering misschien van TRF), is dat de schrijvers tegen een tweestatenoplossing zijn, tegen vrede en onderhandelingen met Israel. Waar Oekraïne van Ali Abunimah maar stukken land moet opgeven voor vrede, mag ‘zijn’ Palestina geen centimeter land opgeven en is er geen ruimte voor Israel. Hier is vrede opeens niet het doel en moet gestreden worden totdat je je tegenstanders hebt verslagen.

Er zijn helaas veel misstanden in de door Israel bezette of deels gecontroleerde gebieden, die te vaak onbestraft blijven. Een bezetting, hoe legitiem in eerste instantie ook, leidt op den duur haast onherroepelijk tot onderdrukking. Het probleem is dat zonder vredesverdrag deze bezetting niet zo makkelijk opgeheven kan worden. Waar Rusland zonder enig gevaar voor de eigen veiligheid zich uit oost Oekraïne kan terugtrekken, wordt Israel zonder Westbank en met vijandige buren erg kwetsbaar. De landen verschillen nogal in grootte. Dat is nog geen rechtvaardiging voor de nederzettingenpolitiek en de vele fricties met Palestijnen die vooral de meer ideologische en dieper in de Westbank gelegen nederzettingen veroorzaken.

Van etnische zuiveringen en de identiteit, cultuur en geschiedenis uitwissen zoals Rusland probeert te doen in Oekraïne, is echter geen sprake. Daarom zijn er na 55 jaar ‘bezetting’ meer Palestijnen dan voorheen, die Arabisch praten, hun eigen cultuur beleven, hun eigen schoolboeken hebben (die vaak erg anti-Israel zijn), en die in hun media zelfs de meest rabiate anti-Israel en anti-Joodse propaganda spuien.

Ratna Pelle

De Palestijnen en de Oekraïne vergelijking (2)

 

= IMO Blog = 

Ik zoom nog iets meer in op een paar aspecten van de ‘Oekraïne-vergelijking’, omdat ze veel zeggen over hoe Palestijnen naar Israel en het conflict kijken en wat voor oplossing zij zien. Waar de PA officieel voor onderhandelingen en een tweestatenoplossing is, blijkt uit wat ze zeggen in relatie tot Rusland en Oekraïne dat men de oplossing ziet in gewapend ‘verzet’ en het verdwijnen van Israel. Dit vindt men zo vanzelfsprekend de enige rechtvaardige oplossing, dat men volkomen verbluft lijkt dat het Westen niet snapt dat het hypocriet is als Israel niet dezelfde behandeling krijgt als Rusland. 

Verantwoordelijk voor de oorlog 

De teneur van de artikelen op de pro-Palestijnse websites (DocP, Palestina Komitee en The Rights Forum) sluit redelijk aan bij de officiële Palestijnse posities over de oorlog in Oekraïne en een enquête door het Israeli Democracy Institute. Deze laat zien dat 75,8 % van de Joodse en 26,6 % van de Arabische Israeli’s Poetin aanwijzen als veroorzaker voor de oorlog in Oekraïne. Opvallend is dat ook 23,2 % van de Arabische Israeli’s van mening is dat de USA en de NAVO-landen verantwoordelijk zijn voor de oorlog. Dus bijna evenveel Arabieren in Israel zien het Westen als agressor in plaats van Rusland. Het ligt voor de hand dat dit in de Palestijnse gebieden eerder nog meer zal zijn, daar men daar eenzijdiger aan Arabische propaganda wordt blootgesteld. 

Het CIDI geeft hier de volgende redenen voor: “De Palestijnen die de kant van de Russen kiezen doen dit vooral uit onvrede tegenover het Westen, dat altijd Israel zou hebben gesteund. Anderen geven hun steun aan Rusland naar aanleiding van een tweet van de Oekraïense president Zelensky waarin hij zijn afschuw uitte over de Palestijnse raketaanvallen op Israel en niet inging op het aantal Palestijnse slachtoffers die aan de andere kant vielen. Vanzelfsprekend zijn er ook veel Palestijnen die de kant van Oekraïne kiezen omdat zij zich zorgen maken over het lijden van de Oekraïense burgers.” Overigens zijn er nooit demonstraties van de Palestijnen voor Oekraïne geweest, wat wel in Israel gebeurde, en kwam ik op de pro-Palestijnse sites ook weinig solidariteit met Oekraïne tegen. 

Net als de meerderheid van de bevolking ziet ook het Palestijnse leiderschap Poetin niet als de agressor en weigert de PA de invasie te veroordelen. Zowel Hamas als de PA hebben van oudsher goede banden met Moskou, aldus het CIDI. Rusland wees een nogal pro-Israelisch vredesplan van de regering Trump af en Abbas heeft ‘goede hoop dat Rusland een grote rol kan spelen in de vredesonderhandelingen tussen de Palestijnen en Israel’. Plaatsvervangend hoofd van het politieke bureau van Hamas Mousa Abu Marzouk zei dat “de oorlog tussen Rusland en Oekraïne laat zien dat het tijdperk van Amerika als unipolaire supermacht voorbij is”. Afgelopen oktober ontmoetten Abbas en Poetin elkaar op een conferentie in Azië en zei Abbas o.a.:

“Rusland staat voor rechtvaardigheid en internationaal recht en dat is genoeg voor ons. Als u zegt dat u staat voor internationale legitimiteit, is dat genoeg voor mij en dat is wat ik wil. Daarom zijn we blij en tevreden met het Russische standpunt. [...] Wij vertrouwen Amerika niet en u kent ons standpunt. We vertrouwen het niet, we vertrouwen er niet op en onder geen enkele omstandigheid kunnen we accepteren dat Amerika de enige partij is bij het oplossen van een probleem.”

Abbas had eerder al gezegd in reactie op het Westerse verzoek de Russische invasie in Oekraïne te veroordelen, dat dat niet in het Palestijnse belang is. Verschillende PA functionarissen hebben op de zogenaamde ‘dubbele standaarden’ gewezen wat betreft de Westerse houding tegenover Rusland en Israel. Ook Hamas-leider Haniyeh heeft Moskou recent nog bezocht, in mei en in september, om ‘de betrekkingen met de Russen te verbeteren en de situatie in de Palestijnse gebieden te bespreken’, aldus Jonet. Dat is niet nieuw:

Lavrov heeft in de afgelopen jaren verschillende keren een ontmoeting gehad met Haniyeh, evenals met diens voorganger Khaled Meshaal. De twee zagen elkaar begin 2020 voor het laatst. Eind 2018 zou Israël naar verluidt protest hebben ingediend bij Moskou over een andere geplande ontmoeting tussen de twee, maar dat mocht niet baten. In mei ontketende Lavrov een diplomatieke storm nadat hij zei dat Adolf Hitler ‘Joods bloed had’ en dat Joden tot de ergste antisemieten behoren.

Gespannen relatie 

Daarvoor maakte Lavrov overigens excuses, maar het laat wel zien dat de banden van Rusland met de Palestijnen beter zijn, terwijl de relatie met Israel een stuk gespannener is. Afgelopen zomer ruzieden Israel en Rusland over het agentschap voor Aliyah in Rusland, dat bijna werd gesloten door de Russen, waardoor Russische Joden worden belemmerd om naar Israel te emigreren. Ook stoort het Rusland dat Israel humanitaire en logistieke hulp aan Oekraïne geeft. In het begin van de oorlog probeerde de Israelische president Bennet te bemiddelen en wees daarbij op de banden die men met beide landen heeft. Israel heeft Rusland nodig omdat het er aanvallen op Hezbollah doelen in Syrië mee coördineert. De laatste tijd schuift Israel voorzichtig verder op richting Oekraïne, en heeft het Oekraïne inlichtingen en instructies gegeven om de Iraanse drones beter uit de lucht te kunnen schieten. Ook is een verbod opgeheven om in Rusland vervaardigde wapens in bezit van andere landen aan Oekraïne door te geven. Volgens sommige functionarissen zou Israel zich minder bedreigd voelen door Rusland sinds het een deel van zijn leger en luchtafweergeschut uit Syrië naar Rusland heeft verplaatst:

The New York Times said the development could open the door for Jerusalem to upgrade its level of support for Kyiv, as Russia’s presence in Syria has been a major consideration for Israel’s position on the matter. The three officials said the redeployment would decrease Russian leverage on Israel, and this may lead Jerusalem to reconsider its support for Ukraine.

Ook de levering van grote aantallen drones door Iran en Westerse druk zouden hieraan bijdragen. 

Which is it? 

Er zijn geen officiële banden of verklaringen van solidariteit tussen de PA en Oekraïne. Het is opvallend dat de Palestijnen enerzijds meer met Rusland sympathiseren en zich anderzijds zelf met de Oekraïners vergelijken. Men snapt niet dat het Westen de dubbele standaarden niet ziet en de Palestijnen niet actiever steunt in hun ‘vrijheidsstrijd’. Een schrijver bestond het zelfs te zeggen dat als Westerlingen zich afvragen welke volken dezelfde moed hebben als de Oekraïners, ze niet verder hoeven te zoeken want dat zijn de Palestijnen natuurlijk. 

Anderzijds is die moed kennelijk toch niet zo groot en zijn de Oekraïners ‘door het Westen gesponsorde neo-nazi’s’ als we de Kremlin propaganda mogen geloven, overgenomen op websites als Electronic Intifada. Ik zou zeggen: Which is it? Als je graag de lieveling wil worden van het Westen en jezelf ziet als een soort Oekraïense vrijheidsstrijders die tegen een wrede bezetter vechten die uit is op je vernietiging, kun je niet tegelijk met die wrede agressor samenspannen en die prijzen als ‘staand voor rechtvaardigheid en internationaal recht’. Make up your mind please, voordat je ons verder lastigvalt met misplaatste vergelijkingen en verongelijktheid omdat de aandacht nu uitgaat naar een volk dat werkelijk slachtoffer is van wreedheid en genocide.

Israel stelt zich tot nu toe helaas wat halfslachtig op en de tijd is gekomen om echt partij te kiezen en Oekraïense levens te redden door het leveren van hoogstaande luchtverdediging, maar de hypocrisie van de Palestijnen slaat alles. 

  Ratna Pelle

De Palestijnen en de Oekraïne vergelijking

= IMO Blog =  

In mijn vorige artikel reageerde ik op Dorien Ballouts misplaatste vergelijking tussen Rusland en Israel. Even googelen maakt duidelijk dat deze vergelijking, vooral aan het begin van de Russische invasie van Oekraïne, veelvuldig werd gemaakt door Palestina activisten. Ik heb een aantal van die artikelen bekeken op de websites van het Nederlands Palestina Komitee, DocP en The Rights Forum. Met name het Palestina Komitee plaatste tientallen artikelen die de twee conflicten vergelijken, allemaal van eind februari en maart en doorgaans overgenomen van Engelstalige websites. De oorlog in Oekraïne was nog niet lang bezig en er werden snel allerlei sancties tegen Rusland afgekondigd, soms ook door bedrijven en organisaties zelf. De afschuw was groot, men had niet verwacht dat Rusland op die schaal zou huishouden in het buurland.

Heldhaftig

Deze artikelen laten veel zien over hoe Palestijnen naar Israel en het conflict kijken en wat men als gewenste oplossing ziet, namelijk niet vrede en onderhandelingen maar een Palestijnse overwinning zoals velen dat voor Oekraïne wensen. De felle veroordelingen van de Russische inval door (met name) het Westen en de vele daarop volgende sancties, gepaard met wapenleveringen aan Oekraïne, worden door veel Palestijnen als hypocriet beschouwd, omdat ‘hun bezetting’ door Israel niet tot zoveel Westerse verontwaardiging en steun leidde. Ook valt men er erg over dat Oekraïens verzet als goed en heldhaftig wordt gezien terwijl Palestijns ‘verzet’ wordt veroordeeld. De racisme kaart wordt veelvuldig getrokken: blonde blauwogige Oekraïners krijgen wel steun en sympathie en Arabieren niet. Zijn de Palestijnen immers niet even dapper als de Oekraïners en vechten ze niet tegen een soortgelijke vijand? Sommige Palestijnen waren geschokt dat de Israeli’s Oekraïne steunen terwijl ze zelf ook bezetters zijn. Een Palestijnse journalist op de website van het Palestina Komitee beschrijft (overgenomen van Al Jazeera) het als volgt:

“Thousands of Israelis also took to the streets in Tel Aviv “for Ukraine”. And as they marched with Ukrainian flags at hand and chanted “Free Ukraine”, Palestinian residents of the city watched on speechless. After all, that many Israelis have never taken to the streets in Israel to demand a “Free Palestine” or at least equal rights for Palestinians living under their state’s apartheid regime.

The shock experienced by the Palestinian people since the beginning of the war in Ukraine was not caused solely by the hypocritical actions and words of Israeli officials and citizens either.

Since February 24, they also came face to face with the inherent hypocrisy of the global community at large.

Indeed, for the past week, newspapers, websites and social media have been filled with stories of Ukrainian “heroism and resistance” – stories about soldiers blowing up bridges to delay the approach of Russian tanks and sacrificing themselves in the process, civilians attacking armed vehicles with whatever they have at hand, common people receiving weapons training and digging trenches. If any of these stories took place in Palestine rather than Ukraine they would of course not be perceived as acts of heroism – they would be classified and condemned as “terror”.”

Het geval is dat ‘none of these stories took place in Palestine’. De aard en context van de conflicten is onvergelijkbaar en de acties van de Oekraïners en de Palestijnen eveneens. Wanneer je werkelijk denkt dat de raketten op Sderot, aanvallen met messen op burgers, aanslagen in bussen of restaurants, auto’s die burgers overrijden, wanneer je echt denkt dat dit te vergelijken is met Oekraïners die geweren kregen uitgedeeld tegen de Russische agressors in Kyiv en andere steden, of het verdedigen van jouw stad tegenover een gigantische overmacht aan soldaten, totdat de meesten van de verdedigers bezwijken aan hun verwondingen en ondervoeding, dan is er iets mis met je beoordelingsvermogen. Dat is me wel vaker opgevallen bij de Palestijnen. Jezelf opblazen in een bus is niet heldhaftig, een huis in een nederzetting ‘s nachts binnensluipen en de hele familie, inclusief baby, vermoorden evenmin. Niet alle verzet tegen machthebbers of bezetters is legitiem, en niet alle bezettingen zijn verkeerd. Na WO2 werd Duitsland bezet in afwachting van zuiveringen en vrije verkiezingen. ‘Verzet’ door nazi’s daartegen was geen heldendaad. Niet alle geweld van afscheidingsbewegingen, zelfs als ze echt worden onderdrukt, is te rechtvaardigen. Geweld tegen willekeurige burgers is nooit gerechtvaardigd.

Sympathie

Overigens hebben de Palestijnen vaak genoeg sympathie gekregen voor hun ‘strijd’ tegen de bezetting, vooral op momenten dat die niet tegen Israelische burgers was gericht. Denk aan de Eerste Intifadah toen vooral soldaten met stenen werden bekogeld en demonstraties en stakingen werden gehouden. Denk aan de wekelijkse protesten in Nabi Salih tegen de muur/hek, waaraan de mediagenieke Ahed Tamimi (‘Shirley Temper’) meedeed en een Israelische soldaat in zijn gezicht sloeg. Het nederzettingenbeleid, de bouw van de afscheidingsbarrière en tal van militaire acties van Israel werden vrijwel unaniem veroordeeld door de internationale gemeenschap. Dat dit nooit leidde tot het soort sancties als we nu tegen Rusland hebben ingesteld ligt aan meerdere factoren, waaronder de vrij brede consensus dat het conflict door onderhandelingen en compromissen tussen beide partijen moet worden opgelost. Beide kanten zijn tot dusver onvoldoende bereid geweest die compromissen aan te gaan, waarbij de Palestijnen minstens zoveel tekort schoten met starre maximalistische eisen, het ontbreken van degelijke bestuurlijke en democratische instituties en het plegen van terreuraanslagen.

Er zijn in Israel in de jaren ’80 en ’90 grote demonstraties geweest tegen de bezetting en voor een vredesakkoord. Er was toen hoop op een vreedzame oplossing van het conflict en de oprechtheid van de Palestijnen om tot een vergelijk te komen dat aan beide kanten recht doet. Aan Palestijnse kant waren er overigens geen demonstraties tegen de vele terreuracties die de kansen op een vredesakkoord ondermijnden.

Erkenning

Ik legde in mijn vorige artikel uit dat een van de verschillen met Rusland-Oekraïne is, dat daar geen sprake is van een conflict maar van een oorlog van agressie en vernietiging van de een tegen de ander. Er is geen onenigheid over wat een rechtvaardige ‘oplossing’ zou zijn en wat de grenzen van beide landen zijn. Er zijn geen ingewikkelde kwesties zoals de vluchtelingen of Jeruzalem waarin van beide kanten compromissen nodig zijn om tot een enigszins werkbare en aan beide zijden rechtdoende oplossing te komen. Dat wil zeggen, als je vindt dat ook Israel bestaansrecht heeft en Joodse zelfbeschikking in Israel op zichzelf legitiem is. Dit wordt door de genoemde organisaties niet bepaald gesteund; Israel is volgens hen een koloniaal project en inherent racistisch. Zij zijn net als de BDS beweging die zij volop steunen tegen onderhandelingen, tegen vrede en tegen ‘normalisering’ met Israel. Dat de Palestijnen Israel niet erkennen staat voor hen gelijk aan dat Oekraïne de annexatie van de door Rusland bezette gebieden niet erkent, niet aan het feit of Oekraïne genoegen neemt met de eigen staat.

In een van de artikelen wordt een valse analogie opgevoerd tussen het narratief van Rusland over Oekraïne en dat van Israel over de Palestijnen. Beide erkennen de ander niet als natie en volk, ontkennen diens eigen geschiedenis en identiteit en willen deze vernietigen. Tot slot maken beide de ander voor nazi uit. Oppervlakkig gezien kun je er enige analogie in zien, al gaat het Kremlin veel verder. Maar het belangrijkste verschil zit hem erin dat de Palestijnen op hun beurt ook de Joodse nationale identiteit niet erkennen en deze wegzetten als racistisch. Een beetje zoals – precies – de Russen de Oekraïense wegzetten als nazistisch. En dat dat juist een belangrijke oorzaak is voor het voortduren van het conflict. Rusland noemde Oekraïne voor het er in februari binnenviel een bedreiging voor Rusland en verzon dat ze in de Donbas massaal etnische Russen aanvielen en ‘zuiverden’. Wat onzin is. Maar wanneer Israel zegt dat een soevereine Palestijnse staat op de Westbank een bedreiging voor haar veiligheid is, is dat veel minder vergezocht, gezien vele uitspraken van Palestijnse leiders, gezien het toejuichen van aanslagen op Israelische burgers, en gezien de daadwerkelijke Arabische nazi-sympathieën.

Oekraïne

Oekraïne daarentegen is een redelijk functionerend soeverein en democratisch land, dat geen enkele aanspraak maakt op Russisch grondgebied en geen bedreiging voor Rusland vormt. Israel is nooit een vreedzaam en democratisch soeverein Palestina binnen gevallen, want dat heeft nooit bestaan. Was dat wel gebeurd dan zou dat zeker ook fel zijn veroordeeld en tot isolatie van Israel hebben geleid. De bezetting door Israel van (delen van) de Westoever en die door Rusland in Oekraïne zijn van een totaal andere orde. De Russische agressie in Oekraïne en Poetins ontkenning van een Oekraïense identiteit en bestaansrecht als autonome staat, doen de Israeli’s eerder denken aan de Arabische aanval na het uitroepen van de staat Israel in 1948* dan aan hun eigen bezetting van de Westelijke Jordaanoever in een defensieve oorlog in 1967. Ze hebben in 1948 (en in mindere mate in 1967 en 1973) een wanhopige strijd moeten leveren voor hun land tegen een coalitie van agressoren, een beetje zoals Oekraïne nu moet doen.

Ratna Pelle

* Zie ook: ‘Vrijheid moet beter bewapend zijn dan tirannie’